(AllAfrica) — A member of Interim south west administration (ISWA) parliament accuses the Ethiopian forces in Somalia serving under AU Mission of committing ‘crimes against humanity’.

Speaking in an interview with Radio Shabelle, Abdulkadir Mohamed Ali, the lawmaker said Ethiopian soldiers have carried out several mass murder in Baay and Bakool regions.

“Ethiopian troops are indiscriminately killing unarmed civilians, the latest incident has happened in Wardinle area near Baidoa, where they have executed 14 religious Muslim clerics,” said Ali.

In July last year, Human Rights Watch (HRW) has accused the UN-mandated African Union Mission in Somali (AMISOM) troops of civilian deaths.

African Union troops have battled Al Shabaab militants in central and southern Somalia alongside Somali National Army (SNA) for nearly a decade as part of stabilization efforts.

A policeman gives instructions near the wreckage of a car destroyed during a suicide bombing near the African Union’s main peacekeeping base in Mogadishu, Somalia, July 26, 2016. REUTERS/Ismail Taxta

(Reuters) — Suicide bombers killed at least 13 people at the gates of the African Union’s main peacekeeping base in the Somali capital Mogadishu on Tuesday, police said, in an attack claimed by the Islamist militants of al Shabaab.

The force of the explosions shattered windows at the nearby airport, showered arriving passengers with glass and forced the suspension of flights, police and witnesses said.

Police said the first attacker detonated a car bomb and the second tried to storm the base on foot, but was shot and exploded at the gate.

“At least 13 people mostly security forces died in the two car bomb blasts,” and 12 others were wounded, Abdiqadir Omar, a police officer told Reuters.

The guards were caught in the blast as they escorted U.N. personnel into the base, which is known as Halane, he added.

A Somali government soldier holds his position during gunfire after a suicide bomb attack outside Nasahablood hotel in Somalia’s capital Mogadishu. REUTERS/Feisal Omar

Al Shabaab, an Islamist militant group linked to al Qaeda and fighting to topple Somalia’s Western-backed government, said it set off two car bombs.

The African Union’s AMISOM force said on Twitter it condemned the “senseless attacks that aim to disrupt and cripple the lives of ordinary Somalis”. There was no immediate comment from the United Nations.

People arriving on international flights said the blasts shattered windows in the airport buildings.

“We were greeted by two loud blasts. The glass of the airport building fell on us,” said Ali Nur, who had just got off a plane from Nairobi.

Al Shabaab regularly attacks AMISOM, which is made up of about 22,000 military personnel from Uganda, Kenya, Ethiopia and other African countries helping to support Somalia’s government and army.

The country in the Horn of Africa was plunged into anarchy in the early 1990s following the toppling of military dictator Mohamed Siad Barre.

By Nardos Yoseph

Uncollected garbage litters many of Addis Abeba’s streets , such as on Kenya St, as waste disposal issues grapple the Administration

(Addis Fortune) — Addis Abeba’s solid waste has now been piling-up across neighbourhoods in the city for the past 10 days, after the Sanitation Administration Agency failed to pick up the capital’s trash.

Farmers in Berke Wereda, Oromia Special Zone, where Sendafa Landfill, the new waste disposal and recycling centre of the city, is located, refuse to allow garbage to be dumped in the area.

Sendafa Landfill, which was built by VINCI Grands Projets, a French construction company, with over 337 million Br, rests on 137 ha of land. It is designed to provide waste management services for over 3.5 million residents of the capital and 195,255 residents of the Oromia special zones, particularly – Sululta, Lege Tafo, Burayu, Sebeta and Gelan.

On average, a person in Addis Abeba generates 2.1 cubic metres of trash a day. The city’s government plans to collect over 3.1 million cubic metres a year.

Back in 2014, when the municipality had just completed the feasibility study, the Solid Waste Recycling and Disposal project Office’s (RDPO) communications head, Tsegaye Hailu, told Fortune that the farmers were relocated from the area after being paid 25 million Br in compensation, taking into consideration the 10-year potential output of their farms.

However, farmers who live nearby the landfill are blocking the disposal of any trash collected from the city, according to the Agency.

Sendafa was chosen as a replacement for the 50-year-old Rappi dumping ground – a 25ha landfill commonly known as Koshe. This former landfill was deemed by the Addis Abeba City Solid Waste Management system as no longer viable, eluding to the lack of fence, odour or vector control, weigh bridge and daily cover of soil. The site had up to 300 waste pickers a day, while having the high potential for nuisance and health hazard for people living nearby.

The new landfill, which has a life expectancy of three decades, has a fence, 9.5km of asphalt road, a weigh bridge and four transformation sites: Reppi, Akaki, Filidero and Bole Arabsa. These areas are now being considered by the Agency as alternative sites for the city’s garbage.

“It has been two weeks since any garbage collector enterprise reached our doors; we pay 400Br for two days for garbage collectors who we do not know,” said Kassahun Fekad, manager of the Abesha Bar & Restaurant located on Debrezeit Road – a place commonly known as Adey Abeba.

A janitor who works in a hotel on Gabon St also had concerns about the city’s garbage collection.

“The price of these unknown garbage collectors is overrated and God knows where they will be dumping all that trash they take from our gates,” he said. “That is of course if you are lucky enough to get one of them to turn up.”

Though the Sandafa Landfill was reported to recycle 1,200 tonnes of solid waste every day, 70pc of the city’s garbage goes to the dump. The Agency’s report during the current fiscal year stated that 60pc of solid waste is biodegradable, while the rest cannot be recycled.

Another resident of the city, Worknesh Melkamu, a housewife in her early 50s, told Fortune that the situation is really disturbing.

“The hospitals and clinics all over the city are teaching people to stay sanitary to avoid Cholera, while the city is unable to collect its garbage,” She said firmly. “I am afraid to let my grandchildren go out and play, since there is no clean place.”

Households make up 82pc of the total 3,028 tonnes of solid waste generated in Addis Abeba.

Etana Habte, Special to Addis Standard

(Addis Standard) — In the first part of this series, I explored in historic perspectives (particularly with developments in Oromia regional state) the Ethiopian government’s road to becoming a counter-protest state, and proceeded to discuss the systematic ways in which the regime further bolstered its role as a counter-protest state in Oromia. Taking the recent #OromoProtests as a point of departure, in this part of the series I discuss a more recent surge of popular protests, and the socio-political and party architecture in which #OromoProtests first took shape.

The EPRDF-led regime’s ‘decentralization of power’ down the hierarchical administrative structures of the regional states discussed in the first part was also the beginning of how the so called rural, previously isolated communities, experienced the heavy handedness of a central repressive government (the falsification of ‘nation’, and its clearly underlying failures). It is an expression of failures because this type of response is a mark of states that ignore an alternative to their texts of national dialogue and whose intents exemplify regional and ethnic primacies.

The “Oromo Street”: A force derailing Africa’s counter-protest state

By going beyond economic and development topics – which remain very important – this section explores concepts that better explain the roots and trends of these protests, it then outlines dimensions of confrontations between protesters and the Ethiopian counter-protest state.

The importance of looking inward at the course of modern Oromo political activism and its relations with the Ethiopian state cannot be underestimated: tounderstand the roots of Oromo protests we must focus on specific demands in the process and progress of modern Oromo political activism. There are society-state relations toreflectupon that reveal some of the underlying patterns that have made up and shapedthismovement.

Three closely associated features underlying Ethiopia’s society-state relations take form mainly during the incumbent’s rule of the last 25 years: growth of coherent consciousness,decades of simmering tensions,and ‘emergence of the Oromo street,’. In an attempt to look inside the Oromo nation at various levels it is important to analyze salient factors in decades of ‘constructions’ that led up to the recent Oromia wide protests.

The modern shaping of ‘the Oromo Street’

Worldwide, the upsurge in popular protest became a powerful tool of global political movements. People throughout the world have been taking to the streets, giving new life to a form of political movement ‘often thought of as a historical relic in today’s era of expanding security states and the apparent triumph of global elites.’ Given recent global protest movements mentioned in the first part of this series, Ethiopia by any standard is not alone in encountering an upsurge in popular movement.

All the major waves of protests in Africa have been by and large limited to urban centers, and when they involve rural areas it has been termed as ‘isolated’ movements. The same is true with the 2005 post election protests in Ethiopia. Oromo protests however have created in Ethiopia a unique ‘street of protests,’ which I refer to as “the Oromo Street.”

The Oromo Street brought together rural and urban protests – those on the ground and online via social media. Areas previously believed to have been ‘isolated and disparate’ have found themselves at the centerof the protest because of the combination of the ground and online (new media technologies and platforms, such as Facebook, Twitter and Instagram). (Daniel Miller’s, Tales From Facebook expands upon the concept of individuals as networking sites, and examines in detail how Facebook transforms the lives of particular individuals).

Merely seven months after Ethiopia’s ruling party declared a 100 per cent landslide victory in the national election, Oromia, the country’s largest federal state, was placed under full military ‘control’ as protesters swept through the streets in an unprecedented opposition against the ruling EPRDF.

Ignited on 12 November 2015 at Gincii Senior secondary School in central Oromia, the peaceful protests quickly spread as far west asOromia’s outer margins neighboring the Sudan. It then turned north and took the Tuulama Oromo on the train. Whilst continued unabated in the west and north, protests swiftly engulfed eastern Oromo provinces before they reached southern Oromia. Waves of protests quickly engulfed the whole region in merely three weeks between 12 November and 5 December. As rural Oromia and higher education institutions became the scene of Oromo protests, elementary school children and secondary school students also joined the protests – rare in Ethiopian history. In the following weeksthe movement captured, in a rather unusual fashion, federal universities beyond Oromia – Dilla and Hawassa Universities in Ethiopia’s south. Much like federal universities in Oromia, junior colleges, technical and agricultural colleges in Oromia also joined, forming the first and most important “Oromo Street.”

After taking all of Oromia student protests instead took the shape of a well-organized Oromo national movement. This illustrates a distinction from all of its precedents in another feature — it enjoyed a considerable size of support from the Oromo public. Peasants, merchants, unemployed urban youth and some government employees were seen rallying behind student protesters.

That the protests were triggered by a scheme that the Horn of African state called “the Addis Abeba Integrated Development Master Plan,” commonly known as ‘the Master Plan,’ is now exhausted and need not be repeated here. Rural Oromia, and of course urban centers become another productive dimension of the ‘Oromo Street.’

In less than four weeks what the Oromo people regarded as a serious threat to their national identity caused a massive popular movement that engulfed the whole of Oromia. On this occasion no political party made a call; no underground national leadership seem to exist either. The only Oromo opposition party, OFC, live under a constant threat from the state. All but two or three of its national leadership were imprisoned in the waves of arbitrary arrests the regime launched following the start of the movement. Almost all of its members, supporters and sympathizers throughout Oromia have also been jailed, exiled or at the worst killed.

In the course of this popular Oromo movement we heard of OFC’s voice only rarely for understandable reasons. There is no readily available institution to have caused such a regime shaking popular movement. This geographical spread suggests that Oromo protests, despite many precedents in Ethiopia, and Africa at large, are not limited to urban centers; it is at the same time a phenomenon in the rural areas. Even goingbeyond these locations Oromo protest movement gave birth to another productive dimension to its ‘Street’: supporters from the country and an Oromo diaspora connected on social media.

But there is another equally important “Oromo Street.” When modern Oromo political activism was denied a space and every element it possessed began to be systematically criminalized by the same state which legitimized and fostered its growth, it found another informal space as the ruling party opened its door widely for Oromo nationalists to join it as OPDO members.

Ignore at own peril

Between 2006 and 2010 in particular, stifling voices of dissent came to a systematic twist when OPDO invitedthe Oromo youth to become its party members and undertook appointments of middle level cadres from the so called new generation. Given such compelling circumstances however OPDO’s inflated membership turned out to be an instrument of economic, social and political mobility than agenuine political loyalty.

It is at this point that the architecture of repression the regime has built over the last decade under the name of ‘development’ unequivocally met its match: Oromo nationalism.Young nationalist Oromo civil servants, intellectuals and bureaucrats who, before 2006, were sought after, detained and persecuted on allegations of being “OLF members,” “anti-development,” or “anti-peace” were given an opportunity to join the rank and file of OPDO. In doing so, the ruling party believed that it could afford to use- within its structures and leadership – active and politically conscious Oromo nationalists to speak on its behalf and in the process restrain Oromo nationalism. Alas, as events gradually unfolded, this perception of the ruling party rather tended to be counterproductive.

When the EPRDF recently commended its national membership having reached seven million, it failed to realize that hundreds of thousands of Oromo nationalists who wished to work in earnest – and even openly through #OromoProtests – towards the interests and narratives of an Oromo national construct and against the regime, make up a significant portion of that number. When the regime took for granted that it had successfully silenced dissenting voices (particularly in Oromia), it felt safe and relaxed as an electoral authoritarian regime in declaring landslide victories in two consecutive national elections (2010 and 2015). In contrast, modern Oromo political activism was now brewing in its own turf than it has been among the opposition. When the protests broke out in November 2015 and engulfed the whole of Oromia in early December, there was little surprise that one of its immediate achievements was the dismantling of the sub-kebele institutions (gooxii and garee), the main vehicles of control and repression.

While the regime’s policy of claiming Oromo nationalists by recruiting theminto the rank and file as well as into middle level leadership of the OPDO went unabated, in practice it became a creation of formal forum where unconscious and semi-conscious Oromos meet politically conscious and articulate Oromo nationalists. The result was that the OPDO rank and file from kebele levels to the regional bureaus over the last ten years became heavily politicized and very much indoctrinated with the narratives of Oromo nationalism.

Although aware of what was going on within the OPDO, the TPLF dominated EPRDF and the state intelligence structure appear to have perceived it as insignificant; after all, all were de factomembers of the ruling party which had ‘their hands tied and their mouth muzzled’ with party rules and regulation. Besides, since party bylaws allow a process of free discussions, debates and arguments within party members at all levels there has not been any unified method with which the ruling EPRDF can tackle or even hinder these processes. A participant in the processes who was once an OPDO cell leader at one of Oromia’s regional bureaus tells me his experience:

Using the forums set aside for lower level political cadres, ideas raised by participating members, friction of thoughts as well as deficiencies and mistakes of EPRDF were widely reflected upon; the structure allowed for the members to [openly] argue that the overall objective of their party has been wrong. This gave them more opportunity to see internal deficiencies of the party more closely than when they had been outsiders. When they saw that the party has been unresponsive to the demands of their people and more importantly their suggestions many, in the years after 2005, seem to be convinced that the Oromo people need to look for alternative [forums]. I personally know the fact that many young party members became aware of the complex internal problems of the party- both horizontal and vertical (OPDO-TPLF) – has no solution at all. More importantly, participation in the party by the new generation of [politically conscious] Oromo youth called into question political opinions of senior politicians regarded as founders of the party. It is safe to say that most of pre-2005 OPDO members were people of very low education; many of them do not question legality and validity of existing principles and directives under which they serve. Those who joined the party after 2005 were the same students who had been in various schools and universities protesting against the government on behalf of their people and some of them were even leaders of such movements. Since the new members perceive themselves more as part of the society than the party itself, the political debate and arguments they injected into the party structures through the same forums of discussion the party offers at various levels made many members to squeeze their own regime with serious questions. This I believe contributed to the growth of political consciousness within the party and more broadly within the Oromo people, and can safely be stated as having contributed to the on-going Oromo protests.

These circumstances suggest that narratives of the Oromo national struggle centred on Oromummaa/Oromoness (Oromo national identity) have become nurtured through state resources. Clear evidence of this is how in April 2014, the OPDO party structure along with the Oromia regional state bureaucracy made the region’s TV to quickly televise a highly contested debate by OPDO officials openly rejecting, on behalf of Oromo national interests, the state proposed-turned-controversial “Master Plan.”

That Oromo nationalism has raised enough political consciousness not only within the masses of Oromo youth – especially college and university students – but also within the OPDO rank and file. This was demonstrated when an OPDO member who was the mayor of Sulultaa, north of the capital Addis Abeba, boldly aired his objection in a televised meeting allegedly convened to launch “training of trainers” on “the Master Plan.” He openly and eloquently spoke against the proposed “Master Plan” saying: “The question of [how to handle] Addis Abeba city and the surrounding towns [of Oromia] is not an issue of urban matter, it is a matter of identity. When we raise about identity we have to pursue a fundamentally necessary route in which the development of Addis Abeba and the surrounding towns can be addressed in a way that the rights of the Oromo nation can be protected and where the identity politics and history cannot be ignored…”

The way the mayor conceptualized issues surrounding “the Master Plan,” and expressed his fierce opposition to it, has exactly been the same way Oromo protesters spoke against it throughout Oromia. As thesemiddle level cadres strongly tied the subject to some looming danger on the Oromo identity in its entirety, the federalgovernment resorted to reject all concerns underlining that “the Master Plan” would be implemented regardless of what OPDO or the Oromo public may think. This proved the public discourse that “the Master Plan” is a deliberate attempt to dissect Oromia and was perceived throughout the region as a blunt offensive on Oromo identity by the regime. In fact, this time the protest against “the Master Plan” in its finest form began within the EPRDF, not among the Oromo students at various colleges and Universities. Indeed, the first round of the April-May 2014 Oromo protests against “the Master Plan” began in Ambo, 120kms west of the capital, and spread to other parts of Oromia immediately after this fierce debate between OPDO party members against the plan was first televised.

There is very little doubt that Oromo nationalist members of OPDO, now the larger part of its rank and file, were able to manipulate the inner circles of the party for that meeting to be quickly televised. This is so partly because the discipline and mechanisms of control required to advance this kind of argument and debate are very much linked to the interests of the de facto ruling party which will not allow such objections to last long; and partly becausethe act carries sizeable risk for few OPDO officials. Given the fact that the state intelligence, federal police and many other powerful state structures were and are under TPLF control, some of those who spoke against “the Master Plan” in public could have risked death and disappearance. To throw it to an Oromo pubic packed with grievances was, therefore, a safe political bet and a powerful instrument to fight againstthe ever growing manipulative political asymmetry within the EPRDF.

The Adama meeting of April 2014 was a typical manifestation of deep-seated tensions between the Oromo people and the regime in power. While OPDO officials who sided with demands of the Oromo people used the country’s constitution as “weapon of the weak,” only to ask for previously suspended right of Oromia’s self-rule, senior members of the central government used thinly veiled language to express their right of rule over the whole country. The course of the current #Oromoprotests movement to win over the proposed “Master Plan” became a manifestation of growth in coherent consciousness mobilized under the shade of Oromo national identity. By November 2015 there is little surprise that the situation throughout Oromia was ripe for a fully-fledged uprising.

In the third and final part of this series, I will take a close look at the decades old simmering tensions between parties, discovering what they reveal about the politics of the Ethiopian counter-protest state.

______________________________//________________

Ed’s Note: Etana Habte is a PhD Candidate at the Department of History, SOAS, University of London. 

Previous Articles
1. #Oromoprotests: The “Oromo Street” and Africa’s Counter-Protest State – Part I

‪#‎OromoProtests‬ Gabaasa Obbo ‪#‎Abduljebar_ussien‬, abukaatoo Baqqalaa Garbaa faa kunooti
“Maamiloota keenya obbo Baqqalaa Garbaa, obbo Dajanee Xaafaa, Obbo Gurmeessaa Ayyaanoo fi Obbo Aaddisuu Bullaallaa wajjiin beellama waan qabnuuf,kaleessa immoo karaa maatii isaaniitii fi hoggintoota KFO tiin waan nutti dhaamaniif har’a obbo Ammahaa Mokonni wajjiin Qiliinxoo dhaqnee turre. Erga galmoofneen booda nuuf yaamuu deemanii yoo deebi’an bahuu didan jechuun nutti himan. Lakki kaleessa nutti dhaamataniiru beellamas qabnaa akkas hin jedhan jennaan bulchiinsa gaafanna jechuun deeman, achi booda immoo walgahii irra jiran jechuun nutti himan. Bulchiinsatti achi fiiguun isaanii bulchiinsi dhoorguu isaa agarsiisa. Tanaan duras ajaja MM tiin walarguun keenya ni yaadatama. Jarri kun abukaatoo ofiitiin walarguun mirga heeraa fi seera tarreeffamaatiin xiyyeeffannoo argate waan beekan hin fakkaatan ykn beekaa godhu. Kanaaf waan maamiloota keenya irra gahu hundumaafuu ittigaafatamummaa akka qaban beekuu qabu. Via Hassan Ismail

‪#‎OromoProtests‬
Oduu Amma Nagahee Qeerroo Masalaa irra

Millishaan tokkoo Aanaa masalaa aradaa abbaa salamaa jedhamtu kessatti rasaasan nama dhahee hawaasni aanaa masalaa bifa kanan hiriraa bahani mormii isaanii gaggeessa jiru kunis amma guyya kessaa sa’aati 9 irraatti Via Fooziiyaa Oromoo

#‎OromoProtests‬ Mormii magaala xiiqoo Godina shawa Bahaa Ejeersa jedhaamitu maagala Mojoo irraa KM 5 fagaate argaamtu irraati guyyaa har’aa haala kanaan daniidi konkoolata saati 2 oliif cufaan turaaniru”

Argaa Dhagahaa!
‪#‎OromoProtests‬ Qeerron Arsii Injifannoo Cululuqaa Galmeessa jiran.
ajaa’iba qeerroo kokkossaa ajajaa poolisaa Insipeektara Ambassee Saaffayyoo I/G poolisa Aanaa kokkossaa qeerroon qabdee qawwee irraa hiikattee tumtee jennaan maaloo na dhiisaa anis oromoodha kunoo asuma Aanaa kofaleetti jedhee watwatee jennaan Isaa wajjiin poolisa lama irraa qawwee hiikattee bosonatti galtee jirti qeerroon Arsii liixaa Aanaa kokkossaa Via Fooziiyaa Oromoo

*ODUU MAGAALA ROBEE GARJEEDA IRRAA DHUFTE*
==============================
Adoolessaa/27/2016

‪#‎OROMOPROTESTS‬:warronni hanga Ammaa Gara Aanaatti fudhataman keessaa muraasni:-
1. H/Qaadii Jaarsoo
2. Aliyyii korroosoo
3. Amiin Ibraahim
4. Amaanaa Goobanaa
5. Muusaa m/Awwal
6. Xayyuu Ibraahim
7. A/rahmaan Aadam
8. Gammachuu waaqeeti.
kan lakkoofsi hin beekamne immoo gara Manaa hiidha kampii M/waakkanatti fudhatamani jiru.warroonni namoota kana Diinaaf kennan immo:
1ffa:Abdaa Gishuu Bulchiinsa Magaalati
2ffa:Baatirii Bariisoo immoo Kantiiba Magaala robee garjeedaati

‪#‎OromoProtests‬-Oromiyaa Kibbaa Godina Booranaa Aanaa Miyoo ganda Bokkuu jedhamutti ganama kanaa kaasee fincilli itti fufee jira. Fincila kanaan kan walqabate hangs ammaatti namoonni sadii madaa’an; namni tokko wareegame.
warri madaa’an 1. Dubree kishii Waaqoo 2.Gurraachoo Bukkee 3.Qamar…… yoo ta’an maqaa nama wareegamee ammaaf hin beekamne. ummanni naannichaa dallansuun bakka jiruu walitti yaa’aa jira. Via Dhábasá W. Gemelal

Goodinaa booranaa magalaa bokkuluboomatti waranni wayyanee hirirtoota ajjeessa jira.uummatni soda tokko malee duraa dhabbacha jira. Ethiopia military is killing peace protests in borana zoni bokuluboma town
Namoota rasasaan rukkutaman sadi(3) yoo ta,an isaan keessa dargaggeessi QAMAAR QARBATOO jedhamuu ajjeefamee jira agazidha.
1:Fatuma waqoo fi
2:sora Halake
Haala badaa keessa jiruu
Suura kun hiirara magalaa bokuluboma keessatti kan ajjeefama DARGAGGOOTA QAAMAR QARBATOOTTI Via Mohammednur Guye

‪#‎OromoProtests‬ Basastootaa Aanaa dodolaatti ummataa aanichaa basasaa jiraan keessaa

1. Hussen Jaarsoo,w/dh.d.u.o bul/magaalaa kan asiin dura document forjidiin qabamee hidhame(oso hin baratin degree hojachiifate).
2. Huseen Burqaa kan asin dura Harree hatee naggeellen gabaa keessa marsiisan.
3. kadiir Quxaa i/anaa daandii baadiyaa,doobbadoon,bubbiftuu fi alantuu basaasa.
4. Tasfaayee Taddasaa Kantiibaa magalaa Dodolaa

Via Mohammednur Guye

Hubachisa waan dhugamufi waan nyataan dukana alaga irra bittani lubbuu keysanifi lubbuu maati keeysani hin galafatina Via Sartu Oromo‎

Godina arsii lixaa anaa Adaabbaa guyaan hadhaa kun guyaa gabaa turee garuu woyanee umataaa magalaafii badiyaa kan garaa magalaa demuu dhorkudhaan suqidhan cufsiisuuf umatan garaa manaa galaa jedhartii sensaa magalaa iratii umataa badiyaa dhufuu tumutii jirtii Via Mohammednur Guye

(Geeska Africa) — A commentary on Lt. General Tsadkan Gebre Tensay’s article in Amharic.BY: Publius aethiopicus. Ethiopia under the Tigray People’s Liberation Front/Ethiopian People’s Revolutionary Democratic Front-TPLF/EPRDF regime has come to a cross roads, in fact a dead end. Either a change of course towards a genuine constitutional democracy or a nightmarish scenario of the implosion of Ethiopia are the alternatives, as Lt. General Tsadkan Gebre Tensay asserts. The lengthy article published on Horn Affairs by Lt. General Tsadkan G. Tensay, former member of the top leadership of the TPLF and former Chief of Staff of the Ethiopian Armed Forces for almost a decade, is a very interesting development. In recent years the TPLF/EPRDF regime is embroiled in one crisis or another, unable to handle the multiple fault lines and facing total loss of support by the populace in all four corners of Ethiopia. One should recall that the regime declared itself as the sole winner of all 547 parliamentary seats in the May 2015 election.

In dissecting the all-around crisis the regime is mired in, the General does not mince words and shy away from being very frank about the pervasive crises of state, crisis of confidence, crisis of legitimacy. General Tsadkan addresses the all-around crisis – political, economic, massive and pervasive corruption including by The Metals and Engineering Corporation (METEC) a quasi-military-industrial complex run by TPLF generals. He also admits and comments on the pervasive hatred and resentment harbored by the majority towards Tigrayans. This salient feature is among the most worrying trends and in fact warning signs in today’s Ethiopia under the minority TPLF regime, and its potential to turn into a tragic course.

General Tsadkan also throws powerful salvos and trenchant criticisms of the existing dictatorial political and suffocating economic oligarchy instituted by the TPLF/EPRDF.  He states, point blank, the dead end reached by the minority regime. He indicates, unless there is a fundamental change, a potentially tragic, indeed, epochal nightmarish, scenario of Ethiopia imploding as a multi-ethnic nation. A multi ethnic nation with historic continuity since antiquity, albeit, checkered by expansions and contractions for millennia.

What makes General Tsadkan’s assessment of current conditions in Ethiopia pertinent, and somewhat unique? Such a perspective about the nation’s tragic condition under the current dictatorial regime is coming, perhaps for the first time, in a radical and bold fashion, from one of the top leaders of the TPLF and a one-time Chief of Staff of the armed forces from 1991- 2001 before being ousted by Meles Zenawi after TPLF’s  split. His recommendations for a way forward and solutions therefore has gone beyond what critics of the regime, the likes of General Abebe Tekle Haimnot, a former Airforce Commander, ousted by Meles during the TPLF’s  split as well,  and many others have talked about and written in recent months in regard to the multi-faceted crisis boiling in Ethiopia and overwhelming the readily weak regime of the TPLF/EPRDF rocked with internal contradictions and fissures both  within the dominant TPLF and the satellite ANDM and OPDO parties that constitute the so-called EPRDF.

As well known, many scholars and analysts alike have commented about the instability of the current track pursued assiduously by the minority regime of the TPLF/EPRDF. The fault lines are expanding, the contradictions are visible and there is a widening gulf separating the regime and the people. A wide chasm exists between the corrupt and inept army’s Tigrean top brass and the majority non-Tigrean rank and file line officers. There is massive discontent and widespread perception by the overwhelming majority of non-Tigreans that Tigreans have become enablers and apologists for a Kleptocratic, ethnocratic and brutal minority regime. These views have been  given credence during the Oromo protest  that  rocked the Oromo region and beyond, proving the fallacy of the regime’s  25 year narrative that  Ethiopia, as a democratic and federal state, for the first time in its history,  has brought about the equality of the nations and nationalities that constitute it.

Under this false  narrative, Ethiopia, under the current minority TPLF/EPRDF regime,  has granted and upheld the equality of all nations and nationalities, including devolution and decentralization of power to the regions  to govern their respective regions. This narrative, however, has been busted as a result of the many identity conflicts and popular demands for genuine self-governance in zonal and regional affairs that have been popping up throughout Ethiopia, in particular, the massive and widespread Oromo protest that was triggered by the Addis Ababa Master Plan. The Oromo protest is still continuing despite the ruthless massacre of over 500 Oromos by the regime’s special forces and the arrest of tens of thousands in Oromia region in the past nine months, a development that has gotten a wide coverage by the media and attention by International Human Rights organizations, US Senators and the European Parliament.

Just like in Oromia, years of pent up grievances , injustice, inequality, and lack of basic rights to protect and assert ethnic identities, despite the regime’s narrative  to the contrary, have  been simmering in many parts of Ethiopia. Just a few weeks ago it came to the open, in Northern Gondar, Amhara region, where the historically Amhara region of Wolkayit, Tegedeand Telemt along the border of formerly, Gondar and Tigray provinces was forcibly annexed and made part of Tigray by the TPLF. Along with the unilateral decision to annex the sub region to Tigray, the Amhara inhabitants were forced to change their identity for the past 25 years. Now the Amharas of Wolkayit, Tegede and Telemt, after trying all legal and peaceful avenues to lodge their demands, have resorted to armed rebellion and civil disobedience to resist an unjust act that has been imposed on their very existence as a people of Amhara ethnic origin, separate from Tigray and Tigrayan ethnic stock. These are just few of the major fault lines besetting the TPL/EPRDF minority regime that has used brutal force to suppress all forms of demands coming from many sectors of the populace throughout Ethiopia during the past 25 years of its tenure on state power.

In his thoughtful and analytic assessment recognizing the crisis and the all-around faultiness that are prevalent in Ethiopia, General Tsadkan concludes that the status quo is not sustainable – that Ethiopia must democratize. The current one party dictatorship of the TPLF/EPRDF needs to give way to a genuine multiparty democracy with a level playing field for all political forces, there has to be an orderly and peaceful transition, and that a genuinely free, fair and transparent election monitored by the international community has to be held during the next election cycle. Absent such fundamental change, Ethiopia as a multiethnic polity, may be heading towards an implosion and chaos.

On the other hand, it is time to ponder about what is going in the minds of the TPLF leaders, in the minds of their few henchmen in the rest of the so called EPRDF top leadership such as Amhara National Democratic Movement (ANDM) Oromo People’s Democratic Organization (OPDO) as well as the majority of Tigrean elites allied with the ruling TPLF/EPRDF.  Do they have the mindset to heed such a clarion call for a radical change made by the likes of General Tsadkan? Do they really think far beyond the expedient lure of glitters of temporal power and other vested interests that unchecked power brings to its holders? Are they going to think beyond themselves, in fact for the good of themselves too, for the sake of all Ethiopians, including Tigrean people they claim to represent and that of posterity to live and prosper with a leveled playing field in a just, democratic, and free Ethiopia?

Given past track records and their patterns of behavior by these elements of Ethiopia’s political elite, that timeless adage of Lord Acton, “power corrupts, and absolute power corrupts absolutely” comes to mind. Not only does absolute power corrupts the body politic of the state and its machineries, but also the mind and spirit of those at the helm and their cronies. They become stupid due to affliction of   mental ossification and dissonance from actual reality which absolute power has a tendency to nurture, however, nurture in retrograde.  Hence a very doubtful scenario, whether those at the helm of the TPLF/EPRDF dictatorial regime, have both the political will and the wisdom to change course, and change radically before it is too late.   The crossroads options remains to be seen.

Foreign and security policy circles of Western governments, especially the US and UK, allied to the minority TPLF/EPRDF regime, have been in denial about the prevailing and unsustainable conditions in Ethiopia.  Due to their primary reason for supporting the regime, as an ally in the war against terrorism and extremism in the Horn of Africa, these governments   continue to act like the proverbial ostrich that buried its head in the sand. However, sober and  objective assessment of Ethiopia by foreign analysts and leaders of credible international rights organizations have come to recognize the all-around crisis situation in Ethiopia and the widening fault lines in the society as result of the regime’s dictatorial actions and measures and are recommending fundamental change in Ethiopia.

On July 12, 2016 House Foreign Relations Committee hearing convened by Chairman Ed Royce, Ambassador Mark Lagon, President of Freedoms House, in his testimony, stated that “… In November 2015, the EPRDF decided to expand the boundaries of the capital at the expense of farmers and communities living in the surrounding areas of the Oromia region. This decision was made without adequate consultation with affected communities and sparked widespread protests resulting in the arrests of tens of thousands, including students, teachers, musicians, opposition politicians, health workers, and people who provided assistance or shelter to fleeing students. At least 400 have been killed by Ethiopian security forces; an unknown number remain in detention; and torture continues to be reported. Protests like these break out because citizens have no other ways to engage in the political system or express discontent, which increases instability….”

During the same testimony, Ambassador Lagon added “… there cannot be peace and stability if the government restricts political space and suppresses legitimate dissent with force. And without peace, there can be no reliable access to food or health care or education. A country cannot free itself from dependence on foreign aid without strong and accountable governance. U.S. tax dollars will be wasted as long as Ethiopia lacks rule of law, pluralism, and respect in practice of the pluralism, and respect in practice of the rights of all. The United States would be far wiser to fund a more comprehensive approach to development. We should work to strengthen human rights in Ethiopia to enable a truly peaceful, prosperous, and more reliable security partner….”

In May of 2016, Mr.  Adotei Akewi, Managing Director of Government Relations of Amnesty International (AI) USA also wrote an article titled Wrong Way: The Ever Closing Political Space in Ethiopia. In that article, he advised those concerned, allies of the TPLF/ERPDF regime that “…supporting an oppressive regime for the sake of regional security will only further destabilize a region already ravaged by conflict, unclear borders, poverty and lack of respect for the rule of law, all in the pursuit of short term stability. The Ethiopian people deserve better than that…”

Does the international community in general, and the donor countries in particular understand the depth of the crisis facing Ethiopia under the minority regime? Do they know and understand the high stakes and ramifications of the current trajectory of the deepening ethnic and other faultiness in Ethiopia for the Horn of Africa and global security?    Ethiopia may implode, as General Tsadkan argues and predicts, unless there is a radical change towards a fundamental reconfiguration of the state towards a genuine constitutional democracy governed by rule of law, and respect for fundamental liberties that are absent under the current TPLF/EPRDF regime.  The current regime they whole-heartedly support with diplomatic, political, and military assistance is  leading Ethiopia towards a downwards trajectory of instability, possibly civil war, or even worse case scenarios as Dawit Giorgis, Executive Director  of African Strategic  and Security Studies , wrote under the heading “Rwanda Genocide: Lessons for Ethiopians. “

The narrative that Ethiopia, as a stable and reliable partner, under a minority dictatorship is losing its cache. It is time for the International community and all national stakeholders to come to a sober acceptance of the brutal truth and face the glaring reality in Ethiopia.   It is neither acceptable nor sustainable to do nothing when all the writings are on the wall. Ethiopia is in grave danger. Too little, too late statements, after potential tragic scenarios unfold become nightmarish reality, is a recipe of cynics, bordering criminals. It is time for a radical change in order to avert the current slide towards instability and chaos that the current regime appear to be leading Ethiopia.

Highlights from an article written in Amharic by Lt. General Tsadkan G. Tensay, former Chief of Staff of the Ethiopian Armed Forces

Lt. General Tsadkan G. Tensay, former Chief of Staff has written a bold article calling for the regime to undertake fundamental political changes to spare the country from implosion and turmoil. Here are some of the highlights from the rather lengthy, albeit, bold proposition from a man who once was a member of the ruling clique till his dismissal by the late dictator and mastermind, Meles Zenawi.

• Human and democratic rights that were enshrined in the constitution are not fully respected. Even worse, the political space has become too narrow to be accommodative to the opposition. The quagmire that the government finds itself now was the result of the absolute monopolization of political and economic power by the ruling party and its leaders.
• Once assuming political power and the political upper hand, the EPRDF has gradually become antidemocratic. Many cases could be cited here, but will only mention the three salient cases and the undemocratic means that the EPRDF used to resolve them:

• The way the EPRDF handled the issue with the Oromo Liberation Front (OLF)
• The way the TPLF handled the crises within the Front itself [refers to the 2001 split within the Front]
• The 2005 elections and the way the Front dealt with the situation in its aftermath.

• The oppressive and undemocratic rule by the regime has become unbearable to the masses. On top of that, the standard of living has become too expensive and unemployment too high. The people do not see any hope that the regime would resolve their problems soon. All these factors have forced the people to protest and revolt against the government soon after it declared 100% victory in the 2015 elections. The government was also forced to admit that there are real problems that it cannot shy away from.
• Based on the current situations in the country, there are three scenarios that could unfold:

Scenario 1) due to the ongoing popular uprising and political demand and the added pressure from foreign forces, the country could plunge into total chaos that the government could not control. The odds that this scenario could happen seem little, but not zero. It could happen and the government should be ready. The protest in Oromo region has put strain on the government, especially on the regional government. The uprising was halted by the intervention of the federal forces. If the protest kept its momentum and was joined by other popular protests, it is easy to predict what it could do to the central government.

Scenario 2) to continue with the status quo of crises. The regime would try to buy time and stay in power by making few changes here and there, and sacking some officials to appease the populace. This scenario would be the best preferred by the regime in power. This scenario could extend the crises but would not resolve it. It would prevent a peaceful resolution of the crises and hence would create a fertile ground for those who try to resolve the crises through the use of force. This scenario could cost the country a great deal.

Scenario 3) to begin a peaceful and orderly transition. This requires the acknowledgement that there is a crises in the country; and begin the process of transition with the participation of all political forces and the general public. This scenario also prevents the previous destructive scenarios from happening. It is therefore incumbent on those of us who worry about the future of the country to work for the realization of this scenario.

• What should be the role of the people of Tigray in resolving the current crises in the country? Should the role of the people of Tigray be to protect and defend the regime that is ruling with the help of its security forces and the military, and alienated and hated by the people? What is the political stand taken by the people of Tigray in the current political crisis in the country?
• The people of Tigray, together with the rest of the Ethiopian people need to work for the full implementation of the Constitution. The fact that few Tigrean elites hold political power is not a guarantee for the people of Tigray.
• I don’t understand why the country’s industrialization is being led by army generals. METEC has been tasked with the production of electric power, sugar production and building rails. It is ideal that those projects be done by local manufacturing. But why are they under the complete control of army generals? If the army had the technical capacity and know how, it should rather focus on maintaining and even building tanks, war planes, vehicles and communication equipment.
• The relationship among the legislative, the judiciary and the executive must be clearly defined. There should be check and balance. The reality we have now in the country is that the executive controls the politics and also the economy of the country, which resulted in the current political quagmire.
• The executive is engaged in promulgating restrictive laws to inhibit any movement by the opposition.
• A party that cannot resolve its internal contradictions in a democratic manner cannot be a vanguard of democracy.
• The EPRDF had come up with several laws that restrict the human and political rights promulgated in the constitution. It uses the security and military to hang on to power. The EPRDF should remove all obstacles that limit the activities of opposition political parties.
• The role of the military should be that of defending the sovereignty of the country and the constitution; it should not be a major player in the politics and economy of the country, as we see in Ethiopia today.
• The EPRDF is not willing to fight mal administration, corruption and abuse of power as it fears genuine action against these problems would lead to its disintegration and down fall.
• Those in political power also control the economy. The executive is also the one that steers the wheel of economy. The executive is the owner of major projects and also the main employer.
• Since the executive controls the economy, cronies and benefactors are engaged, under the guise of party membership, in rent seeking corrupt practices.
• The people should have the power to put the executive in check; not the other way around.
• In order to come out of the current crises, human and political rights enshrined in the constitution should be fully implemented; and we need to pave the way for all political forces to participate in a peaceful political engagement and fair competition without any interference.
• All political parties should come together and establish a pillar institution that would facilitate a smooth political transition which would culminate in the next election that the country is slated to hold.
• Details for a peaceful political transition could be decided by consultations and negotiations among the various political parties, including the ruling party, with the aim of fully realizing the rights protected in the constitution.

Original in Amharic

የሃገራችን ፖለቲካዊ ሁኔታና የመፍትሔ ሃሳቦች (ሌ/ጄ ፃድቃን ገ/ትንሳኤ)

(ሌተናል ጄኔራል ፃድቃን ገ/ትንሳኤ)

መግቢያ

ከሃያ አምስት ዓመት ኢህአዴግ የደርግን መንግስት በጦርነት አሸንፎ የሀገራችንን ፖለቲካዊ ስልጣን ከተቆጣጠረ በኋላ፤ ቀስ በቀስ እያደጉ የመጡ ፖለቲካዊ ችግሮች በግልፅ ጎልተው መታየት ጀምረዋል፡፡ አሁን ገዥው ፖርቲና ፖርቲው የሚመራው መንግስትም የችግሮቹን መኖር አምኖ ለመፍታት እየተንቀሳቀሰ እንደሆነ መንገር ከጀመረ ሰነባብቷል፡፡ ይህ ሁኔታ ለማንኛውም የሀገሩን ደህንነትና ሰላም፤ ቀጣይነት ያለው ኢኮኖሚያዊ ዕድገትና ማህበራዊ ብልፅግና፤ ለሚመኝ ሀገር ወዳድ ዜጋ ያሳስባል፡፡ ከዚህ አንፃር የተለያዩ አስተያየቶች እየተደመጡ ነው፡፡

የትጥቅ ትግሉ ከተጠናቀቀ በኋላ ያኔ ሁኔታው በፈቀደው መሰረት በህዝብ ተሳትፎ ሕገ መንግስት አፅድቀን በዚህ ሕገ መንግስት እየተመራን መጓዝ ከጀመርን  ሁለት አስርት ዓመታት በላይ አስቆጥረናል። በነዚህ ያለፍንባቸው ዓመታት ብዙ የተመዘገቡ ድሎች ያሉ መሆናቸው እንደተጠበቀ ሆኖ መሰራት ያለባቸው ብዙ ጉዳዮችም አሉ። በዚህ ፅሁፍ በዋናነት መሰራት በሚገባቸው ጉዳዮች በተለይ ደግሞ የሃገራችን የፖለቲካ ሁኔታ፣ የተረጋጋ ለኢኮኖምያዊ እድገትና ለማህበራዊ ብልፅግና የተመቻቸ እንዲሆን ለማስቻል የፖለቲካ ስልጣን በሰላማዊና ዴሞክራስያዊ መንገድ ለአሸናፊ ፖለቲካዊ ሃይል እንዲተላለፍ ለማስቻል፣ አሁን የሚታየውን ያለመረጋጋት  በፖለቲካው ስራ ምን ቢሰራ የተሻለ መረጋጋት ሊፈጠር ይችላል፡፡  በሚለው ጉዳይ ላይ ሃሳቤን ለማካፈል ነው።

ይህ አጭር ፅሁፍ ስድስት ክፍሎች ይኖሩታል፡፡ የመጀመሪያው ፖለቲካዊ ችግሮቹ ምንድን ናቸው መንስኤያቸው ምንድን ነው የሚለውን ጉዳይ ይዳሰሳል፣ ቀጥሎም ይህ አሁን የምንገኝበት ፖለቲካዊ ሁኔታ እንዴት እያደገ መጣ ወደየት ይወስደናል ያሉት አማራጮች ምንድን ናቸው የሚለው ሃሳብ ያነሳል፣ ከዚህ ቀጥሎ የትግራይ ህዝብ አሁን ባለው የኢትዮጵያ ፖለቲካ ውስጥ ራሱን ምን ዓይነት ቦታ ላይ ያስቀምጣል የሚለውን ጥያቄ በማንሳት አስተያየቴን አስቀምጣለሁ፡፡ ከዚህ በኋላ አሁን እያደገ የመጣውን ፖለቲካዊ ቀውስ የፀጥታ ሃይሎች በተለይ የሀገር መከላከያ ሰራዊት እጅን በማስገባት ሊፈታው ይችላል ወይ በሚል ጥያቄ ላይ ያለኝን አስተሳሰብ እገልፃለሁ፣ ቀጥሎም ከዚህ አሁን በግልፅ እየታየ ካለው ፖለቲካዊ ቀውስ እንዴት መውጣት ይቻላል በሚለው ጉዳይ ላይ የሚታየኝን ሃሳብ አቀርባለሁ፡፡ በመጨረሻም ማጠቃለያ ሃሳብ ይኖራል፡፡

እንግዲህ በሃሳብ አቀራረቡ በግልፅ እንደሚታየው ይህ አሁን የምንገኝበት ፖለቲካዊ ሁኔታ እጅግ አሳሳቢ ስለሆነ በሰለጠነ መንገድ ተወያይተን ከፍተኛ ጉዳት ከመድረሱ በፊት እንፍታው፣ ችግሩን ለመፍታት ደግሞ በኢህደአዴግና ድርጅቱ በሚመራቸው የመንግስት ይሁን የፖርቲ መዋቅሮች ታጥረን በምናደርገው እንቅስቃሴ ብቻ መፍትሄ ማምጣት አይቻልም፡፡ ከዚህ በላይ ከተጠቀሰው መዋቅር በተጨማሪም ከየፖርቲና የመንግሥት መዋቅር ውጭ ያሉ ፖለቲካዊ ሃይሎችና ምልዓተ ህዝቡ በስፋትና በንቃት ሲሳተፍበት ነው በእርግጠኝነት ችግሩን መፍታት የሚቻለው ከሚል መነሻ ሃሳብ የሚነሳ ነው፡፡ ይህ ደግሞ በከፍተኛ የህዝቦች መስዋዕትነትና ተሳትፎ የፀደቀውን ህገ መግስታችንን መሠረት አድርገን በህገ መንግስቱ የተቀመጡትን ሰብዓዊና ፖለቲካዊ መብቶችን ሙሉ በሙሉ ተግባራዊ በማድረግና በዚህ ማዕቀፍ ውስጥ ፖለቲካዊ ሃይሎችም ያለምንም ተፅዕኖ ያልተገደበ ፖለቲካዊ እንቅስቃሴ አድርገው በመጨረሻም በገለልተኛ በዓለም አቀፍ ታዛቢዎች ነፃ ዴሞክራዊያዊና ያለምንም ተፅዕኖ የተከናወነ ምርጫ መሆኑ ተረጋግጦ የተካሄደ ምርጫ የሚሰጠንን ውጤት ተቀብለን ለመጓዝ ቆርጠን ስንነሳ ነው በሚል አስተሳሰብ ላይ ያጠነጥናል፡፡ ይህ ፖለቲካዊ ሂደት ብዙ ስራና ጊዜ የሚጠይቅ ስለሆነ ከአሁኑ መጀመር አለበት የሚል እምነት አለኝ፡፡

በሀገራችን ያለው ፖለቲካዊ ያለመረጋጋት በመጠቀምና ይህንኑ ያለመረጋጋት በማባባስ፣ ከቁጥጥር ውጭ እንዲሄድ የሚፈልጉ የውጭ ሃይሎች ሌት ተቀን እየሰሩ እንደሆነ መገንዘብ ይቻላል፡፡ ለእነዚህ የውጭ ሃይሎች ለማገልገል በመወሰን የሚንቀሳቀሱ የሀገራችን ሃይሎችም አሉ፡፡ እነዚህ ሃይሎ በጋራ የሚፈጥሩትን ፓለቲካዊ ያለመረጋጋትና ከዛም ያለፈ ቀውስ መቋቋምና ማሸነፍ የምንችለው ሃገር ወዳድ የሆኑ ፖለቲካዊ ሃይሎች በሚያማማቸው ፖለቲካዊ መድረሻ ተገናኝተው በመጀመሪያ የሀገራችንን የራሳችንን ችግሮች ስናስወግድ ነው የሚል እምነት አለኝ፡፡ ይህንን ደግሞ ህገ-መንግስቱን መነሻ በማድረግ ሊጀመር ይችላል ብዬ አምናለሁ፡፡ ይህ ቢሆን የሀገር ውስጥና የውጭ ሃይሎች በቅንጅት በሀገራችን ሊፈጥሩት የሚፈልጉትን ቀውስ ማሸነፍ እንችላለን፡፡ አለበለዚያ ለእነዚህ ሃይሎች ምቹ ሁኔታ ካልፈጠርንላቸው ቀውሱን ለመፍታት እየተቸገርን እንሄዳለን የሚል እምነት አለኝ፡፡

ሃገራችን ያለችበት ፖለቲካዊ ሁኔታ

ሃገራችን በአሁኑ ግዜ እጅግ ባልተረጋጋ የፖለቲካ ሁኔታ ውስጥ ነው የምትገኘው የሚል እምነት አለኝ። መንግስት የሚያወጣቸው መግለጫዎችም ይህንኑ ያመላክታሉ። ሰፊ የመልካም አስተዳደር እጦት እንዳለ፣ በግልባጩም ብልሹ አስተዳደር በተለያዩ መንግስታዊ መዋቅሮች እንደተስፋፋ፣ የኪራይ ሰብሳቢነት ችግር ከፍተኛ እንደሆነ፣ የመንግስት ገንዘብና ንብረት ብክነት በስፋት እንደሚታይ፣ ትልቅ ተስፋ የተጣለባቸው ሃገራዊ ፕሮጀክቶች በግዝያቸው እንደማይጠናቀቁ ይህ ደግሞ አገሪቱን ለክፍተኛ ችግር እያጋለጣት እንደሆነ ይገለፃል። በተለያዩ የሃገራችን አካባቢዎች በተለያዩ ምክንያቶች (የማንነት ጥያቄ፣ የኢኮኖሚ ተተቃሚነት ጥያቄ፣ የፍትሕ መጓደልና፣ የመልካም አስተዳደር እጦት ወዘተ) በኦሮምያ፣ በደቡብ ህዝቦች፣ በአማራ፣ በትግራይ የህዝብ መነሳሳትና መንግስት ጥያቄዎቹን እንዲፈታላቸው በሰላማዊ መንገድ እየጠየቁ ይገኛሉ፡፡

በርግጥ እንደ ሃገራችን ያሉ ኋላ ቀር ሃገሮች የተደላደለ ዴሞክራስያዊ ስርዓት እንዲኖራቸው ብዙ ፈተናዎችንና መሰናክሎችን ማለፍና ቀላል ያልሆነ ግዜ መፍጀት እንደሚጠበቅባቸው ይታመናል። ምክንያቱም የሕብረተሰቡ ማህበረ ኢኮኖምያዊ የእድገት ደረጃ የሚያስቀምጠው የግድ መታለፍ ያለበት መሰናክሎች ስላሉ። ይህ የሃገራችን የዕድገት ደረጃ የሚያስቀምጥልን ተፅእኖ ተጨባጭ ተፅእኖ እንደሆነ አውቆ በዚህ ተጨባጭ ሁኔታ ውስጥ ሁነን እየሰራን እንዳለን ታውቆ ካለንበት ሁኔታ ጋር የተጣጣመ ፖሊሲና ስትርቴጂዎችን አውጥቶ ተግባራዊ ማድረግ ይገባል። ለዚህ ዋና መነሻ ሕገ መንግስት ነው ብየ አምናለሁ።

ይህ ከላይ የተገለፀው ማህበረ ኢኮኖምያዊ የዕድገት ደረጃ የሚፈጥረው ተጨባጭ ተፅእኖ እንደተጠበቀ ሆኖ የሃገራችንን ሁኔታ ያገናዘቡ በማነኛውም ደረጃ በጣም ጥሩ ሊባል የሚችል ያኔ ሁኔታው የፈቀደው ህዝባዊ ተሳትፎ በተደረገበት መንገድ የፀደቀ ዴሞክራስያዊ ህገ መንግስት አለን። ይህ ሕገ መንግስት ህዝቦች ፈቅደው እንዲመሩበት ያወጡት የሃገሪቱ የመጨረሻ ህግ ነው። ሕገ መንግስቱ መሰረታዊ የሆነ የሃገራችን መንግስት አወቃቀርና አሰራር፣ የግለሰብ ይሁን የቡዱን ሰብአዊና ዴሞክራስያዊ መብቶች በሚገባ ያካትታል። በዓለም አቀፍ ደረጃ ተቀባይነት ያላቸው ሰብአዊና ፖለቲካዊ መብቶች ተቀባይነት አግኝተዋል። ይህ በአዲስ መንፈስ ተፈጥሮ ለነበረው የመንግስት ግንባታ (State Building) ጥሩ መነሻ ነበር።

ሕገ መንግስቱ በህዝባዊ የትጥቅ ትግሉ ውስጥ አብዮታዊና ዴሞክራስያዊ መንፈስ የተላበሰ ኢህአዴግ በሚመራው መንግስት እንዲኖር የሚፈለገውን የመንግስት አሰራርና ባህርይ መለክያ (Standard) ይሆናል ብለን ያስቀመጥነው የትጥቅ ትግሉ ድሎች መቋጫ ነበር እላለሁ። የኋ ኋላ ግን ኢህአዴግ ከሌሎች ፖለቲካዊ ሃይሎች፣ በተለይ ደግሞ ኦነግ ጋር በቅንጅት ያስቀመጠውን የመንግስትን አሰራርና ባህርይ መለክያ ይሆናል ያለውን መተግበር እያቃተው ሃገሪቱ ወዳልተፈለገ መንገድ እየገባች ነው።

ከዛ በኋላ ያለው ሁኔታም ሲታይ በርካታ አዎንታዊ ዕድገቶች ተመዝግበዋል። ሕገ መንግስቱን መሰረት በማድረግ የሃገራችን ህዝቦች ከነችግሮቻቸውም ቢሆን ራሳቸውን በራሳቸው የማስተዳደርን ልምድ አግኝተዋል። ከዚህ አወንታዊም ይሁን አሉታዊ ልምድ ደግሞ ራሳቸውን በራሳቸው ማስተዳደርና መብታቸውን ሙሉ በሙሉ ቢጠቀሙ የሚኖረውን ጠቀሜታ ማየት ጀምረዋል። ሕገ መንግስቱ በተግባር ላይ ሲውል እንዲሁ በፁሁፍ እንደተቀመጠው አለመሆኑና አተገባበሩ ላይ ያለውን ጉድለቶችና ችግሮች አውቀዋል። በነዚህ ባለፉት ከሃያ በላይ ዓመታት ደግሞ በተሰራው ማህበረ ኢኮኖምያዊ ስራ ሕብረተሰቡ ስለመብቱ ሕገ መንግስቱ ሲፀድቅ ከነበረው በላይ የተሻለ ግንዛቤና ሕገ መንግስቱ እንዲተገበር ዕውቀትና ፍላጎት አለው። በርካታ የተማረ የሰው ሃይል ተፈጥሮአል። በሃገርቱ የተዘረጋው የመንገዶች የመገናኛ አውታሮች ሕበረተሰቡ በቀላሉ እንዲገናኝ፣ እውቀቱና የሚያገኝው መረጃ የዳበረ እንዲሆንም አስችሎታል። ከዚህ ጋርም ከውጪው ዓለም ጋር ያለን ግንኙነትም በበርካታ ገመዶች እየተተበተበ ይበልጥ እየጠነከረ መጥቷል። ይህ ማለት የግሎባላይዜሽን ተፅዕኖ ሕገ መንግስቱ ሲፀድቅ ከነበረው ሁኔታ የበለጠ ነው ማለት ነው፡፡

እነዚህ ሁሉ ሁኔታዎች በድምር ሲታይ የሕብረተሰቡ በፖለቲካ ጉዳዮች ላይ ያለው አስተሳሰብና ለመሳተፍ ያለው ፍላጎትና እውቀት ጨምሯል። በአጭር አነጋገር ዴሞክራስያዊ ስርዓቱ እንዲሰፋ ይፈልጋል። ቢያንስ በሕገ መንግስቱ እውቅና የተሰጣቸው መብቶች ሳይሸራረፉ ሙሉ በሙሉ ተግባራዊ እንዲሆኑ ይፈልጋል። ከዚህ በተቃራኒው ደግሞ መንግስት እነዚህን በሕገ መንግስቱ እውቅና የተሰጣቸው መብቶች የሚገድቡ አሰራሮችና መመርያዎች በማውጣት ዴሞክራስያዊ ምህዳሩ እያጠበበው ይገኛል። ይህ ሁኔታ በሃገራችን ውስጥ ላለው ፖለቲካዊ ቀውስ አንድ ትልቅ ምክንያት ነው፡፡

በሕገ መንግስቱ እውቅና የተሰጣቸውን ስብአዊና ዴሞክራስያዊ መብቶች በተሟላ መንገድ አለመተግበርና፣ ይባስ ብሎም ዴሞክራስያዊ ምህዳሩ እየጠበበ ለመሄድ ሁለት እርስበርሳቸው የሚደጋገፉ ምክንያቶች አሉ ብየ አምናለሁ። አንደኛው የፖለቲካ ስርዓቱ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ መንግሥት በኢኮኖሚው ውስጥ ያለው ወሳኝ ድርሻ ነው፡፡ እነዚህ በመደጋገፍ የስራ አስፈፃሚውን የመንግስት ክፍል የውሳኔ ሰጪነት የሃይል ሚዛን ከሌሎች ክፍሎች የበለጠ እንዲያመዝን በዚህም የተጠያቂነት አሰራር እንዲቀጭጭ፣ ቀስ በቀስ ደግሞ ህዝብ መንግስትን እንዲቆጣጠር እየተገባው የስራ አስፈፃሚው ህዝብን አስፈርቶ የፈለገውን እያደረገ የሚሄድበት ሁኔታ ተፍጥሯል። አሁን መንግስት እየገባባቸው ላሉት የተለያዩ ችግሮች ምንጫቸው ይህ የገዢው ፓርቲና የስራ አስፈፃሚው አካል ገደብ የሌለው ፖለቲካዊና ኢኮኖምያዊ ስልጣንና ሃይል ነው። እነዚህ በየተራ እንያቸው፡፡

ፖለቲካዊ ስርዓቱ

ከፖለቲካዊ ስርዓቱ ስንነሳ የፖለቲካዊ ስርዓቱ ዋነኛ ችግር በገዢው ፓርቲና በመንግስት ያለው ግንኙነት ፈፅሞ ጠፍቶ ገዢው ፓርቲና መንግስት አንድ ከመሆናቸው የሚመነጭ ነው። በተለያየ ግዜ በብዙዎች በሞያው ጠለቅ ያለ እውቀት ካላቸው ሊቃውንት እንደተገለፀውና በረጅም የሰው ልጆች ታሪክ እየተረጋገጠ የመጣው የመንግስት አወቃቀር ልምድ እንደሚታወቀው መንግስት ሶስት ትልልቅ ክፍሎች አሉት። የስራ አስፈፃሚው፣ የሕግ አውጪው እና የሕገ አተረጓጎም (አፈፃፀም) ስርዓቱ ናቸው። እነዚህ አካላት የስራ ክፍፍላቸው፣ የስልጣን ዳርቻቸው በግልፅ የታወቀ አንዱ አንደኛውን እየተቆጣጠረ ሕግ ባስቀመጠለት ገደብ ውስጥ ብቻ ሆኖ እየሰራ መሆኑ እየተያዩ የሚሰሩበት ስርዓት እንዲኖር ነው ጥረት የሚያደርገው። የዳበረ ኢኮኖሚ ባላቸውና ይህንን ኢኮኖሚ መነሻ አድርገው ዴሞክራስያዊ ስርዓታቸውን ረዘም ባለ ግዜ የገነቡ አገሮች ታሪክ እንደሚገልፀው የስልጣን ክፍፍሉ ስርዓት ከመንግስት አካላት አልፎ በሕብረተሰቡም ውስጥ ይታያል። የፖለቲካ ሃይሉና የኢኮኖሚ ሃይሉ ተነፃፃሪ ነፃነት ኖሯቸው በዚህ ስልጣን መሰረት የመንግስቱ አወቃቀርም የተስተካከለበት አካሄድ እናስተውላለን።

ከነዚህ ከላይ የተገለፁት የመንግስት አካላት የሕግ አውጪው ክፍል (ፓርላማ) በቀጥታ ከህዝብ የተመረጠ ስለሆነ የተለያዩ የሕብረተሰቡ አስተሳሰቦችንና ጥቅሞችን የሚወክል እንዲሆን ነው የሚጠበቀው። ይህ የሕግ አውጪው የመንግስት ክፍል ዋናው ስራው ህግ ማውጣትና የስራ አስፈፃሚውን የመንግስት አካል መቆጣጠር ነው። የስራ አስፈፃሚው በመንግስት ስልጣን እና ሃብት የማዘዝ እና ስራዎችን እለት ተእለት የማስፈፀም ስልጣን ስላለው ይህንን ስልጣኑን ያለአግባብ የመጠቀም እድሉ የሰፋ ነው። የሕግ አውጪው አካል ህዝብ በውክልና የሰጠውን ስልጣን በመጠቀም የስራ አስፈፃሚው በሕግ ከተሰጠው ስልጣን ውጪ በመውጣት የህዝቦችን ሰብአዊና ፖለቲካዊ መብቶችን እንዳይጥስና የሃገርን ጥቅም እንዳይጎዳ ይቆጣጠራል፡፡ አስፈላጊ ሲሆንም ይህንን የሚገድብ ህግ ያወጣል፡፡

ይህንን ስራ በታሰበው መንገድ ለመስራት እንዲያስችለው ደግሞ ለሕግ አውጪው ተጠሪ የሆኑ የተለያዩ አካላትን ያቋቁማል፤ ከነዚህም ውስጥ የሰብአዊ መብት ኮሚሺን፣ የኦዲት ኮሚሽን፣ የምርጫ ቦርድ ኮሚሽን፣ የፀረ ሙስና ኮሚሽን፣ ሌሎች በሀገሪቱ ፖለቲካዊ አወቃቀር ከማንኛውም ፖርቲ ጋር መዋቅራዊ የሆነ ግንኙነት እንዲኖራቸው የማይፈልጉ አካላትም የዚህ የመንግስት አካል ተጠሪዎች ይሆናሉ፡፡ እዚህ ውስጥ ለምሳሌ የፕሬዝዳንቱ መስሪያ ቤት፣ ሰራዊቱ፣ ቢሮክራሲውም በዚህ ይጠቃልላል፡፡ እነዚህ በድምር በእንግሊዝኛው አጠራር ስቴት (state) ተብሎ የሚታወቀውን ስያሜ ይይዛሉ። እዚህ ታሳቢ የሚሆነው ነገር ምንም እንኳን ከፍተኛውን ድምፅ በማግኘት የስራ አስፈፃሚውን የመንግስት ክፍል በአንድ የምርጫ ዘመን የሚቆጣጠረው አንድ ፓርቲ ቢሆንም በሕግ አውጪው (ማለት በፓርላማው) ውስጥ ግን የብዙ ፓርቲዎች አስተሳሰቦች ውክልና ስለሚኖር የሕብረተሰቡን ፍላጎቶችና አስተሳሰቦች በአንድ ወይም በሌላ መልኩ ይንፀባርቃል። በሕግ አውጪው የሚቋቋሙት ኮሚሽኖችም ይህንን ስብጥር ያንፀባርቃሉ ተብሎ ነው የሚጠበቀው፤ ስለዚህ ስቴት በሚባለው ስያሜ ውስጥ ያሉት አካላት ብዙ ግዜ የሃገሪቱን ዘለቄታዊ ጥቅም ያስጠብቃሉ የሚላቸውን ፖሊሲዎችንና ስታራቴጂዎችን በማውጣት የፖለቲካ መጫወቻ ሜዳው ለሁሉም የፖለቲካ ፓርቲዎች እኩል እንዲሆን በማስቻል በሰላማዊና ዴሞክራስያዊ መንገድ ሕገ መንግስቱን ጠብቀው ሲያሸንፉ ስልጣን እንድይዙ፣ ሲሸነፉ ደግሞ ስልጣኑን እንዲለቁ የሚያስችል ስርዓት መዘርጋት ዋነኛው ተግባሩ ይሆናል። የተረጋጋ ሰላማዊ ዴሞክራዊያዊ ስርዓት በቅጡ እንዲሰራ ማስቻል ዋነኛው ተግባሩ ስለሆነ አንድ በአንድ ወቅት አሸንፎ ስልጣን የያዘ ፓርቲ ለዘላለም በስልጣን ላይ እንዲኖር ዋነኛ ስራውን አያደርግም፡፡

ከዚህ ቀጥሎ የሃገሪቱን ሕግ ተከትሎ ባንድ ወቅት በምርጫ ተወዳድሮ ያሸነፈ አንድ ፓርቲ የስራ አስፈፃሚውን ዋነኛ የስልጣን ቦታውዎች ይቆጣጠራል። ይህ ሁኔታ ከሃገር ሃገር እንደ ሕገ መንግስቱና እንደ ምርጫው ውጤት ሊለያይ ይችላል። አንድ የፖለቲካ ፖርቲ ብቻውን ስልጣን የማይቆጣጠርበት ሁኔታ ከተፈጠረ ፖርቲዎች በቅንጅት ስልጣን የሚጋሩበት ሁኔታ ሲመጣ የሥራ አስፈፃሚው የስልጣን ክፍፍሉም በዚሁ መሠረት ይስተካከላል፡፡ በሃገራችን አሁን ባለው ሁኔታ በምርጫ ያሸነፈ ሃይል የስራ አስፈፃሚውን የመንግስት ክፍል ይቆጣጠራል። ይህ ፓርቲ በምርጫ ወቅት እሰራዋለሁ ያለውን ስራ ለህዝብ አቅርቦ በህዝብ ተመርጦ ለአምስት ዓመት እንዲያስተዳድር እድል የተሰጠው ፓርቲ ነው፡፡ የገባውን ቃል ለማስፈፀም እንዲመቸው የስራ አስፈፃሚውን የመንግስት ክፍል ይቆጣጠራል። ከዚህ አልፎ ግን የሕግ አውጪውንና የሕገ መተርጎም (Judicial System) ስርዓቱንም የሚቆጣጠር ወይም በሥራ አስፈፃሚው ጫና ውስጥ እንዲሰሩ የሚያስገድድ ከሆነ ስርዓቱ ይፋለሳል። ይህ ለተወሰነ ግዜ አገር እንዲያስተዳድር በምርጫ ስልጣን የተሰጠው የግዜው መስተዳድር ረዘም ላለ ግዜ እሱን እንዲቆጠጠሩ የተቋቋሙትን የሕግ አውጪውንና እሱ የሚመራቸው የተለያዩ ኮሚሽኖች፣ የሚቆጣጠር ከሆነ ስልጣኑ ገደብ የለሽ ይሆናል።

ከሕግ አውጪው በተለየ መንገድ ደግሞ የሕግ አተረጓጎሙ ስርዓት አለ፡፡ ይህ የስራ አስፈፃሚው አካል ከሕግና ከተፈቀደለት የስልጣን ገደብ አልፎ ስህተት የፈፀመ እንደሆነ ህጉን ለመተርጎምና በዚህ መሠረትም ጥፋተኛውን ለመቅጣትና ለማረም ተብሎ የተቋቋመ የመንግስት ክፍል ነው። በርግጥ የመንግስትን ባለስልጣናት ብቻ አይደለም የሚቀጣው፤ አሁን በምናነሳው ጉዳይ ግን ዋናው ትኩረታችን የመንግስት ባለስልጣናት ናቸው፡፡ ከዚህ በተጨማሪም በአንድ ሀገር ህግን በመጣስ በህዝቦች፣ በዜጎች ላይ ከፍተኛ ወንጀል መፈፀም የሚችሉት በሀገር ሃብትና ንብረት ላይ ከፍተኛ ጥፋት የሚያስከትል ስህተት ወይም ወንጀል የሚፈፅሙት የመንግስት የስራ ሃላፊዎች ናቸው፡፡ ስለሆነም በሃገር ከፍተኛ ጥፋት የሚያመጣ ጥፋትን፤ የዳኝነት ስርዓቱ ከስራ አስፈፃሚው ነፃ ሆኖ የስራ አስፈፃሚውን ባለስልጣናት ስልጣናቸውን ተጠቅመው የዜጎችን ሰብአዊና ፖለቲካዊ መብቶችን ሲጥሱ የህዝቦችን መብት ሲጋፉ ያገር ሃብት ሲዘርፉ ወይም ሲያባክኑ ተጠያቂ ያደርጋቸዋል። ይህንን ለማድረግ ደግሞ ከስራ አስፈፃሚው ተፅዕኖ ነፃ መሆን አለበት።

አሁን በሃገራችን ያለው የፖለቲካ ስርዓትና አስተዳደር ከዚህ የተለየ ነው። የሕግ አውጪውን አንድ ፓርቲ ሙሉ በሙሉ ተቆጣጥሮታል፤ ይህ ፓርቲ ደግሞ በዴሞክራስያዊ ማዕከላዊነት መርህ የሚመራ ነው። ይህ ማለት የፓርቲው አባላት በማነኛውም የመንግስት መዋቅር ውስጥ ካሉ የፓርቲውን ፖለቲካዊ አቋም ማራመድ፣ መፈፀም እና ማስፈፀም አለባቸው። (በግላቸው የማያምኑበት፣ የማይቀበሉት ነገር ቢሆንም) ከዚህ ስንነሳ መቶ በመቶ የሕግ አውጪውን የተቆጣጠረ ፓርቲ ለሕግ አውጪው ተጠሪ የሆኑቱን የተለያዩ ኮሚሽኖችንም ይቆጣጠራል። የተለያዩ የፖለቲካ አስተሳሰብና ጥቅሞች የሚንፀባረቁበትን የሚንሽራሸሩበትን ፓርላማ የአንድ ፓርቲ ድምፅ ብቻ የሚያስተጋባበት መድረክ ይሆናል። በአንድ ወቅት የተመረጠን የፖለቲካ ፓርቲ ያቋቋመውን የተወሰነ ግዜ መስተዳድር በሕጉ መሰረት እየሰራ መሆኑን መቆጣጠር ቀርቶ ዋናው የስቴት አሰራርና መዋቅር ለስራ አስፈፃሚው እንደሚመች ያደርግለታል ማለት ነው። በፖለቲካዊ ፓርቲ፣ በስቴትና በወቅቱ መስተዳድር ያለው የስልጣን ክፍፍል፣ ቁጥጥር በሙሉ ይጠፉና ስራ አስፈፃሚው በፈለገው መንገድ ሁኔታዎች ይመቻቹለታል ማለት ነው። በሃገራችን ያለው ሁኔታ ይህ ነው፡፡

ይህ ከላይ የተገለፀው ሁኔታ ኢህአዴግ ስራዬና፣ ፕሮግራሜ በህዝብ ዘንድ ተቀባይነት ስላገኘ ያመጣሁት ውጤት ነው ይለናል። እዚህ ማለት የምፈልገው ኢህአዴግ ለሌሎች የፖለቲካ ፓርቲዎች እንዲመረጡ ቀስቅስ የሚለው የለም። ግን በሕገ መንግስቱ የተቀመጡትን ሰብአዊና ፖለቲካዊ መብቶች ሙሉ በሙሉ ተግባር ላይ የሚውሉበትን ሁኔታ እንዲፈጠር ከሌሎች ፖለቲካዊ ሃይሎች ጋር ሆኖ ይስራ፡፡ ይህንን የሚገድቡ የተለያዩ መመሪያዎችና አሰራሮችን ያስወግድ የመጫወቻ ሜዳውን ለሁሉም ለራሱም ጭምር እኩል እንዲሆን ያድርግ፡፡ ሌሎቹን የፖለቲካ ፓርቲዎች በመመሪያዎችና ህጎች አይገድባቸው፡፡ ህዝብ ላይ የተጫነውን በፀጥታ ሃይሎች አስፈራርቶ የማስተዳደር አካሄድ ይነሳና በፖለቲካ ፓርቲዎች ላይ የሚፈጠረው ችግር ይወገድ፡፡ እንደ ማነኛውም ፓርቲ ኢህአዴግም የፖለቲካ ቅስቀሳውን ያካሂድ፣ በኋላም የምርጫውን ውጤት በፀጋ ይቀበልና ውጤቱን እንየው፡፡

አሁን በሃገራችን ያለው ፖለቲካዊ ሁኔታ ተቃዋሚ የፖለቲካ ፓርቲዎች በሰላማዊ መንገድ በምርጫ ስልጣን ከአንድ ፓርቲ ወደ ሌላ የሚሸጋገርበት ሁኔታ እጅግ በጣም ጠባብ የሆነበት በመሆኑም በከፍተኛ ፖለቲካዊ ቀውስ ውስጥ የገባንበት ሁኔታ ተፈጥሯል።

በዚህ አጭር ፁሁፍ በመንግስት (state) በግዜው መስተዳድር (regime)እና በምርጫ አሸንፎ ለተወሰነ ግዜ ስልጣን የያዘ ፓርቲ (incumbent party) ምንነታቸውና በመሃከላቸው ያለውን ዝምድና በሰፊው ለመግለፅ አይመችም፤ ሆኖም በእነዚህ አካላት ያለው ግልፅ የስልጣን ክፍፍል፣ የስራ ዝምድና ካልታወቀና ሙሉ በሙሉ ተግባር ላይ ካልዋለ አሁን አገራችን ውስጥ የሚታየውን በሕገ መንግስት እውቅና ያገኙ ሰብአዊና ዴሞክራስያዊ መብቶች ሲጣሱ የሚያስቆምና የሚቆጣጠር አካል ይጠፋል። ለተወሰነ ግዜ ስልጣን የያዘው ፓርቲ በስራው ጥራት ተቀባይነት እያገኘ ዳግመኛ እየተመረጠ የሚሄድበት ሁኔታ ጠፍቶ ፓርቲው ባወጣቸው አዋጆችና መመርያዎች ፖለቲካዊ ምህዳሩን በማጥበብ ዕድሜውን የሚያራዝምበት ሁኔታ ይፈጠራል። የመልካም አስተዳደር ዕጦት፣ በስልጣን መባለግ፣ ሙስና በግልፅ መንግስት በሚያምንበት ደረጃ ቢታወቅም ፓርቲው (የስልጣን ግዜውን ለማራዘም ውስጠ ፓርቲ ቀውስ ተፈጥሮ እንዳይዳከም) በቁርጠኝነት አይዋጋቸውም። በአጠቃላይ አንድ ዴሞክራስያዊ ስርዓት እየዳበረ መሄዱ የግድ ተፈላጊ የሆነው የቁጥጥርና የተጠያቂነት ስርዓት በተለያዩ የሕብረተሰብ ውክልና ያላቸው ፖለቲካዊ ተቋማት የማይደረግ ስለሆነ የአንድ ፓርቲ ስራ ተደርጎ ሰለሚወሰድ ለማረምም ለማስተካከልም አስቸጋሪ ሆኗል።

ይህ ሁኔታ አሁን በስልጣን ላይ ያለውን ፓርቲ ብቻ የሚመለከት አይደለም፤ ሌላ ፓርቲ ስልጣን ቢይዝም መሰረታዊ አወቃቀሩ አሁን ካለበት ካልተለወጠ ይብስ እንደሆነንጂ አይሻሻልም። የአንድን ሃገር ፖለቲካዊ ስርዓት ማስተካከልና ዜጎችዋን የሚጠቅም፣ ዜጎቹ በየግዜው እየወደዱትና እየተደሰቱበት እንዲሄድ የማድረግ የረዥም ግዜ ስራ ቅን ሐሳብ ላለው አንድ ሰው ወይም እሚበጅህን እማውቅ እኔ ብቻ ነኝ ለሚል አንድ ፓርቲ የሚተው ጉዳይ አይደለም። ዜጎች በትግላቸው በየግዜው እያስተካከሉት፣ እንዲመቻቸው እያደረጉት የሚሰራ ጉዳይ ነው። በሃገርችንም ከዚህ የተለየ ሊሆን አይገባም፤ አይችልምም።

ኢኮኖሚያዊ ሁኔታው

ሁለተኛው የኢኮኖሚ ስርዓታችን ጉዳይ ነው፡፡ አሁን ያለው የሀገራችን ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴና ታሪካዊ አስተዳደጉ የዜጎች በመንግስት ላይ ተፅዕኖ የመፍጠር አቅም የሌለው መንግስት በአጠቃላይ የስራ አስፈፃሚው ክፍል ደግሞ በተለይ የፈለገውንና ያመነበትን ለማድረግ የሚከለክለው የሌለበት ሁኔታ ነው ያለው፡፡ ምንም እንኳን በቅርብ ግዜ የመንግስት ግብር የመሰብሰብ አቅም እየተጠናከረ የመጣ ቢሆንም፤ የሃገራችን ኢኮኖሚያዊ ልማት ዝቅተኛ በመሆኑ ከሃገር ውስጥ የሚሰበሰበው ገቢም መጠኑ አነስተኛ በመሆኑ መንግስት በሃገሪቱ ስራ ለመስራት የሚያስፈልገውን ትልቁን ገንዘብ ከውጭ ሃገር (በእርዳታ ወይም በብድር አሁን ደግሞ የውጭ ቀጥተኛ ኢንቨስትመንት መልክ) ነው እሚያገኘው። ከዚህ በተጨማሪም መንግስት ራሱ ከሚቆጣጠራቸው የልማት ድርጅቶችና ከሀገር ውስጥ ገቢ በሚያገኘው ነው እሚንቀሳቀሰው። ይህ ማለት መንግስት ሰፊ የሆነ ኢኮኖምያዊ ነፃነት አለው ማለት ነው። ግብር ከፋዩ ህብረተሰብ በተወካዮቹ በኩል (በፓርላማ) አድርጎ ፖሊሲዎቸን በስራ አስፈፃሚው የመጫን ጡንቻው በጣም ደካማ ነው፡፡ የፖለቲካ ስልጣን የያዘ ሃይል በሃገሪቱ ኢክኮኖምያዊ ሂወትም ላይ ከፍተኛ ስልጣን አለው። በሃገራችን ዋና አሰሪ መንግስት ነው፤ የተለያዩ ኮንትራክቶችን የሚሰጠው፣ ትላልቅ ፕሮጅክቶችን የሚያከናውነው የስራ አስፈፃሚው ነው። የስራ አስፈፃሚው ከፈለገ ሃብታም ያደርግሃል አለበለዝያ ደግሞ በድህነት እንድትኖር ይፈርድብሃል። መንግስት በዜጎች ኢኮኖምያዊ ሂወት ላይ እጅግ በጣም ከፍተኛ ተፅእኖ አለው። ይህ በየደረጃው ያለው የስራ አስፈፃሚው አካል ተግባር ላይ የሚያውለው ስልጣን በዜጎች ሂወት በፖለቲካዊ አቋማቸውም ጭምር ከፍተኛ ተፅዕኖ አለው፡፡ በአድርባይነት ወደ ስልጣን የሚወጣው አካል በቢልየኖች ላይ የሚወሰን ስለሚሆን የዜጎችን ሰርቶ የመጠቀም ጉዳይ በሱ ፍላጎት ስር ይወድቅና በላብና በጥረት ሳይሆን ሎሌነት የመጠቀምያ መሳሪያ ይሆናል።

ኑሮን አሸንፎ ለመቀጠል የፖለቲካ ጠባይን “አሳምሮ” የመንግስትና የፓርቲ ባለስልጣናት የሚፈልጉትን ፖለቲካዊ ጠባይ መያዝ በሌላ አነጋገር አድርባይ መሆንን ይጠይቃል። ለዚህ ሁሉ ተብሎ የፓርቲ አባል መሆንና ከፍተኛ ደጋፊ መስሎ መታየትም “አዋጪ” መንገድ ይሆናል። በፖለቲካዊም በኢኮኖምያዊም እንቅስቃሴ እንደፈለገ ማድረግ የሚችል አረ ተው ባይ የሌለው ፓርቲና መንግስት በሃገራችን ነግሷል። በእንዲህ ዓይነት ፖለቲካዊና ኢኮኖምያዊ ሁኔታ በመንግስት ባለስልጣናትና ከነሱ ጋር የተጠጉ ተጠቃሚዎች ሙስና፣ በአቋራጭ ለመበልፀግ መሯሯጥ (ኪራይ ሰብሳቢነት የሚባለው) ብልሹ አስተዳደር መንገስ ባህርያዊ ይሆናል፡፡ በሌላ በኩል ደግሞ በሌላው የሕብረተሰብ ክፍል ፍርሃት፣ አድርባይነት ቢያስከትል አይገርምም።

አሁን በዓለማችን በአጠቃላይ በሀገራችን ደግሞ በተለይ ሀገራት ሊከተሉት ስለሚገባ የኢኮኖሚ ፖሊሲና አቅጣጫዎች (Developmental state VS Neo-Liberal political economy) አስተሳሰብ ላይ ስነ ሃሳባዊ ክርክር በዚህ ፅሁፍ ለማድረግ አይመችም፡፡ ግን የNeo-Libral political economy አስተሳሰብ ለሀገራችን ይጠቅማል የሚል አስተሳሰብ እንደሌለኝ መግለፅ እፈልጋለሁ፡፡ መንግስት የሀገር ሉዓላዊነትና ደህንነት በመጠበቅ ፖሊሲዎችን በማውጣትና ግብር በመሰብሰብ ብቻ ታጥሮ ይቀመጥ፣ ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴው ለገበያ ብቻ ይተው የሚል አመለካከት የለኝም፡፡ እንደ ሃገራችን በመሰሉ በጣም ኋላቀርና ከፍተኛ ድህነት ባለበት ሃገር ብቻ ሳይሆን በጣም በበለፅጉት ሃገራትም መንግስት በሃገር ኢኮኖሚ ማሳደግ ላይ ከፍተኛ ድርሻ አለው። በማደግ ላይ ባሉት ሃገራት ደግሞ ድርሻው ይጨምራል፤ ግን የመንግስት በሃገር ኢኮኖሚ ግንባታ ላይ ያለው ድርሻ ለመወጣት ሲንቀሳቀስ በምን ዋጋ ነው የሚሰራው ነው ትልቁ ጥያቄ። የሚጠቅምህን እኔ አውቅልሃለሁ ስለዚህ የምሰራውን ዝም ብለህ ተቀበል ብለን ህዝብን አግልለን ነው የምንሰራው ወይስ በሰፊ የህዝብ ተሳትፎ አሳምነን ጥቅሙን አውቆ እየደገፈው መከፈል ያለበት መስዋእትነት ካለ ተቀብሎ እየከፈለ በሌላ አነጋገር ከሰፊ ዴሞክራስያዊ ተሳትፎ ጋር ነው የምናካሂደው፡፡ የህዝብን ሰፊ ዴሞክራስያዊ ተሳትፎ ገድለን ግን የስራ አስፈፃሚውን ጡንቻና ኪስ አሳብጠን በሌላ አገላለፅ ለሙስናና ለብልሹ አስተዳደር ምቹ ሁኔታ ፈጥረን ከዚህ የተነሳ ደግሞ በሃገራችን ከፍተኛ ፖለቲካዊ ችግር ፈጥረን ነው ወይ የምንተገብረው? ነው ምርጫው።

አሁን እየሄድንበት ያለነው የመንግስት በሃገር ኢኮኖምያዊ ግንባታ ላይ ያለው ሚና በጣም ከፍተኛ ዋጋ እሚያስከፍለን ይሆናል ብየ አምናለሁ። ይህንን የመንግስት በኢኮኖምያዊ ግንባታ ላይ ያለው ሚና በሰፊ ዴሞክራስያዊ ተሳትፎ ህዝብ እየተቀበለው እያመነበት በወከላቸው የህዝብ ተመራጮች በኩል ደግሞ እየተቆጣጠረው እና እየወሰነበት የሚካሄድ መሆን ይኖርበታል። አሁን ኢህአዴግ በተቆጣጠረው ፓርላማ ይህንን ጉዳይ በተመለከተ የሚደረገው እንቅስቃሴ ተፈላጊውን ውጤት እንዳላመጣ ግልፅ ነው። የስራ አስፈፃሚው አካል የፈለገውን ነገር ከማድረግ የሚያግደው ተቆጣጣሪ አካል የለም።

ይህ በህዝብ ተቆጣጣሪነት የሚካሄድ የመንግስት በኢኮኖምያዊ ህይወት ያለው ሚና ተግባር ላይ ሲውል ግዜ የሚፈጅ ብዙ ውጣውረድና ህዝብን የማሳመን ስራ እንደሚፈልግ አንዳንዴም የስራ አስፈፃሚው ከፈለገው ውጪ ውሳኔዎች ሊወሰኑ እንደሚችሉ ግልፅ ነው። ይህ ሃገር ከተረጋጋና ከተወሰነ ግዜ በኋላ ወደ ኋላ እንዳይመለስ በቀጣይነት ግለቱን እየጨመረ የሚያድግ ኢኮኖሚና ዴሞክራስያዊ ስርዓት መገንባት ከፈለግን መከፈል ያለበት ዋጋ ነው።

በማጠቃለል፣ አሁን አገራችን ያለችበት ሁኔታ የህዝብ አመኔታ በመንግስት ላይ በጣም ዝቅተኛ የሆነበት፣ በህዝቦች መሃከል ያለው መቀራረብ እና መዋደድ የቀነሰበት፣ ጥላቻ እየበረታና በግልፅ እየተነገረ፣ የህዝቦች የእርስ በርስ መናቆር እንዳይመጣ የሚፈራበት ስለሆነም ውስጣዊ አንድነታችን በጣም የላላበት፣ የመንግስት መዋቅር የመፈፀም አቅሙ ደካማ የሆነበት፤ ከዚህ የተነሳም ህዝቡ ተስፋ የቆረጠበት፣ በያካባቢው ፖለቲካዊ ችግሮች ሲነሱ በታጠቀ ሃይል (ፖሊስና መከላከያ) የሚፈታበት፣ ህዝቡ አሁን የሚታየው ችግር ይፈታል፣ አይፈታም፣ እንዴት ይፈታል እያለ ከፍተኛ ጥርጣሬ ውስጥ የገባበት ሁኔታ ውስጥ ነው ያለነው።

አሁን ወዳለንበት ሁኔታ እንዴት ገባን?

ሀገራችን አሁን ከምትገኝበት ፖለቲካዊ ሁኔታ እንዴት ገባን ብሎ ዕድገቱን ወደኋላ መለስ ብሎ ማየት ተገቢ ይመስለኛል። ከዚህ ተምረን ችግሩን ለመፍታት እንድንችል፡፡ ኢህአዴግ በመራው የትጥቅ ትግል እና ከዚያም በኋላ በነበሩት ጥቂት አመታት ፀረ ዴሞክራስያዊ የሆኑ አስተሳሰቦችንና ተግባሮች አልነበሩም ባልልም መሰረታዊ ባህሪው ግን ህዝባዊና ዴሞክራስያዊ ነበር የሚል እምነት አለኝ። የዚህ ዴሞክራስያዊ ባህሪ መቋጫ በህዝብ ተሳትፎ የፀደቀው ሕገ መንግስት ነው እላለሁ።

አንድ ለህዝቦች ዴሞክራሲያዊ መብቶች መከበር ከፍተኛ መስዋዕትነት በሚጠይቅና በመሠረቱ አብዮታዊ መሠረታዊ ለውጥ ለማምጣት የታገለ የፖለቲካ ድርጅት እንዴት ፀረ ዲሞክራዊያዊ ይሆናል የሚል ጥያቄ ሊነሳ ይችላል፡፡ በእኔ እምነት በውስጡ ፀረ ዴሞክራዊያዊ የሆኑ ባህርያትም የነበሩበት ግን በመሠረቱ ዴሞክራሲዊያ የነበረ የፖለቲካ ድርጅት በሂደት በየጊዜው በሚወስዳቸው ፖለቲካዊ ውሳኔዎችና እንቅስቃሴዎች እየተለወጠ ፀረ-ዴሞክራሲ እየሆነ ይመጣል ብዬ አምናለሁ፡፡ በተለያየ ጊዜ የፖለቲካ ድርጅቱን የሚፈታተኑ ትላልቅ ፖለቲካዊ ጉዳዮች ላይ በሚወስዳቸው አቋሞች ቀስ በቀስ የነበረበትን ቦታ እየለቀቀ ይሄዳል፡፡ ኢህአዴግም ውስጥ የሆነው ጉዳይ ይህ ነው እላለሁ፡፡ እንደኛ ሀገር በመሰሉ በጣም ዝቅተኛ በሆነ ማህበር ኢኮኖሚያዊ የዕድገት ደረጃ ላይ ባሉ ሀገሮች የዴሞክራዊያዊ ስርዓት ግንባታው ቅን አስተሳሰብና በጎ ፍላጎት ባላቸው ግለሰቦች ወይም የፖለቲካ ፓርቲዎች ብቻ አይሳካም፡፡ በህብረተሰቡ ያሉ የተለያዩ አስተሳሰብ፣ ፍላጎት ያላቸው በህብረተሰቡም የራሳቸው ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ መሠረት ባላቸው ሃይሎች አስተሳሰባቸውንና ፍላጎቶቻቸውን በተደራጀ መንገድ በግልፅ አቅርበው በሚያደርጉት ሰላማዊ ትግልና የዚህ ትግል ውጤት ሆኖ ነው የሚያድገው፡፡ ታሪክ የሚነግረን ይህንኑ ነው፡፡

በአንድ ሀገር ዴሞክራዊያዊ ስርዓት ስር እየሰደደ በቀጣይነት እያደገ እየተገነባ እንዲሄድ የሚፈልጉ መሪዎች፤ ፖርቲዎች፤ ይህንን ሁኔታ አውቀው ሊገነባ ለሚፈልገው የተደላደለ ዴሞክራሲያዊ ስርዓት የተመቻቸ ሁኔታ መፍጠርና ማመቻቸት ሲችሉ ነው፡፡ ግለሰቦች ወይም ፖርቲዎች ትክክለኛ የመሰላቸውን የእነሱን አስተሳሰብና ፍላጎት ብቻ ህብረተሰቡ ላይ በመጫን ዴሞክራሲያዊ ስርዓት መገንባት አይችሉም፡፡ ከዚህ አንፃር ኢህአዴግ ስልጣን ከያዘ በኋላ ህብረተሰቡ ላይ መሠረት ያላቸው በተገቢው መንገድ ከተመሩና ዕድል ከተሰጣቸው ዴሞክራሲያዊ ስርዓቱ በተደላደለ መሠረት ለማስጀመር ይጠቅሙ የነበሩ ፖለቲካዊ ክስተቶች ተፈጥረው በተገቢው መንገድ ሳንጠቀምባቸው ቀርተን ዴሞክራሲያዊ ስርዓት ግንባታውን በመጉዳት ተፈተዋል፡፡ በዚህ ሂደትም ኢህአዴግ የመንግስትን ስልጣን ከተቆጣጠረ በኋላ ቀሰ በቀስ ፀረ ዴሞክራስያዊ ባህርያቱ እያደጉ መጡ እላለሁ። ለዚህ አስተዋፅኦ የዳረጉ ብዙ ነገሮች ይኖራሉ፤ እነሱን ሁሉን መዘርዘር አስፈላጊ አይመስለኝም። ግን የመንግስት ስልጣን ከተያዘ በኋላ የኢህአዴግን ዴሞክራስያዊነት እሚፈታተኑ ሶስት ትልልቅ ክንዋኔዎች ተፈፅመዋል። እነዚህም ክንዋኔዎች የተፈቱበት መንገድ የኢህአዴግን ፀረ ዴሞክራስያዊነት ያጎሉ ከዛም በላይ ተቋማዊ (Institutionalize) እንዲሆን ያስቻሉ ናቸው ብዬ አምናለሁ። እነሱም:

አንደኛ፥ ከኦነግ ጋር የነበረን ቅራኔ አፈታት

ሁለተኛ፥ በህወሃት ውስጥ የተፈጠረውን የውስጠ ፓርቲ ቀውስ አፈታት

ሶስተኛ፥ የ1997 ዓ.ም ምርጫ ተከትሎ በተፈጠረው ቀውስ የተፈታበት አግባብ ናቸው። እነዚህን አንድ በአንድ እንያቸው፡፡

የደርግ መንግስት ከወደቀ በኋላ የሽግግር መንግስቱ ቻርተር በመሰረቱ በኢህአዴግና በኦነግ (የኦሮሞ ነፃነት ግንባር) መካከል በተደረሰበት ስምምነት ፀደቀ፤ ጊዝያዊ የሽግ ግር መንግስትም በዚህው ስምምነት መሰረት ተመሰረተ። ከተወሰነ ጊዜ በኋላ በኢህአዴግና በኦነግ በተፈጠረው አለመግባባት ኦነግ ከመንግስት ወጣ፣ ውግያዎቹም ተካሄዱ። በዚህ ሂደት ጥፋቱ የማን ነበር የሚለውን ጥያቄ ለታሪክ እንተወውና ይህ ክስተት ግን በኢትዮጵያ ሊመሰረት ይችል የነበረውን የሃይል ሚዛን መሰረት ያደረገ ውስጣዊ የቁጥጥርና የተጠያቂነትን አሰራር ለመመስረት የሚያስችል የነበረ እድል እንድናጣ በማድረግ የዴሞክራስያዊ ስርዓት ግንባታውን ሂደት በከፍተኛ ደረጃ ጎድቷል የሚል እምነት አለኝ። ኦነግ የራሱ ችግሮችና ስህተቶች የነበሩት ቢሆንም በወቅቱ ግን የኦሮሞ ህዝብ ፍላጎትና ስሜት የሚያንፀባርቅ የፖለቲካ ሃይል ነበር።

ከዚህ በላይ ደግሞ ከኢህአዴግና ይህ ድርጅት ከሚመራበት አስተሳሰብ፣ የፖለቲካ እምነትና ባህል ወጣ ያለ በራሱ መንገድ የተፈጠረ ስለነበረም ኢህአዴግ ውስጥ የነበረውን ስብስብ የመገዳደር (Challenge የማድረግ) አቅምም ፍላጎትም የነበረው ድርጅት ነበር። ይሁን እኒጂ ኦነግ ደግሞ ብቻውን ኢትዮጵያን እንደፈለገ ማድረግ የሚችል የፖለቲካ ሃይል አልነበረም። ይህ ሁኔታ በሚገባ ቢያዝ ኖሮ ጤናማ የሆነ የቁጥጥርና የተጠያቂነት ስርዓት ለመገንባት፤ የስራ አስፈፃሚ የሆነው የመንግስት አካልን የሃላፊነትና የተጠያቂነትን አሰራርን የምንቆጣጠርበት የፖለቲካ ስርዓት የመመስረት ዕድሉ የሰፋ ነበር የሚል እምነት አለኝ። ይህ አካሄድ ችግሮች አይኖርበትም ነበር ለማለት ሳይሆን የተፈጠረው ሁኔታ የተፈታበት መንገድ ግን ሕገ መንግስታዊ ዴሞክራሲያዊ ስርዓቱን ማጥበብ ላይ ቀላል ያልሆነ ድርሻ ነበረው እላለሁ።

ከህገ መንግስቱ መፅደቅና በምርጫ የቆመ መንግስት ከተመሠረተ በኋላ በኢህአዴግ ውስጥ በፓርቲና በመንግስት ምን ዓይነት ግንኙነት መኖር ይገባዋል የሚል ሃሳብ እየተብላላ እያለ ኤርትራ ወረረችን። ይህ ወረራ በኢህአዴግ ውስጥ በተለይ በህወሃት መታየት ጀምሮ የነበረውን የሃሳብ ልዩነት አጉልቶ አወጣው፡፡ ከኤርትራው ጦርነት በኋላ በ1993 ዓ.ም በህወሃት ውስጥ የተፈጠረው መከፋፈልና ይህ መከፋፈል የተፈታበት መንገድ ሌላ በዴሞክራሲያዊ ስርዓት ግንባታ ላይ ከፍተኛ ጥቑር ጠባሳ ያስቀመጠ ፖለቲካዊ ክስተት ነበር። የክፍፍሉ አጀንዳዎች ምንምን ነበሩ፣ የትኛው ወገን ትክክለኛ፣ የትኛውስ ስህተት ነበር የሚለው አሁንም ለታሪክ እተወዋለሁ። አጀንዳው ምን ይሁን ምን መከፋፈሉን ለመፍታት የተወሰደው እርምጃ የድርጅቱን ሕገ ደምብ የጣሰ፣ ድርጅት ፈረሰ በሚል ማስፈራርያ የውስጠ ፓርቲ ዴሞክራሲያዊ ህይወትና አሰራርን በመጣስ ገደል ውስጥ የከተተ ክስተት ነበር። ጉዳዩ በህወሃት ውስጥ የነበሩ በፖለቲካው ከፍተኛ ሚዛን የነበራቸው ሰዎች ለምን ወጡ አይደለም። አወጣጣቸው የውስጠ-ፓርቲ ዴሞክራሲ ያልተከተለ፣ የተወሰነ ሃይል ሌላውን ክፍል ከውስጠ ፓርቲ አሰራር ውጪ የፀጥታ ሃይሎች ተጠቅሞ ያባረረበት አሰራር ነበር። ይህንን ተከትሎም ከፓርቲ ከወጡ ሰዎች ውስጥ በጣም በሚገርም ፍጥነት የሃገር ፓርላማ ተስብስቦ ችግር ሊፈጥሩ ይችላሉ ተብለው የተጠረጠሩትን ሰዎች ወህኒ ቤት ለማሰርና እዛም ለማቆየት የሚያስችል ሕግ በአንድ ቀን ወጣ፤ በፍርድ ቤት በዋስ የተለቀቀው ስየ አፍታ ሳይቆይ ወደ እስር ቤት ተወረወረ።

ይህ ዕድሜያቸውን ሙሉ በትግል ያሳለፉ፣ በድርጅቱና በመንግስት የሃላፊነት ቦታ የነበሩ ትላልቅ ሰዎች ግማሹ ወደ ውህኒ ግማሽ ወደ መንገድ ተወረወረ።አንድ የፖለቲካ ድርጅት በውስጡ ራሱ ያስቀመጠውን የውስጠ ፓርቲ ዴሞክራስያዊ አሰራር በምንም ምክንያት ይሁን ራሱ ካፈረሰ ከዛ በኋላ ማቆምያ የለውም። እነዚህ ከላይ የተገለፁት ሰዎች የውስጠ ፓርቲ ዴሞክራሲ በሚፈቅደው መሰረት መብታቸውን ያላስጠበቀና፣ ቢሳሳቱም ይህንን ችሎ በዴሞክራስያዊ መንገድ የማይፈታ ድርጅት ለተቀረው የሕብረተሰብ ክፍል ዴሞክራስያዊ መብት ያስጠብቃል ብሎ ማሰብ ለኔ ዘበት ነው የሆነብኝ።

በዚህ ክስተትም በተቀረው የፓርቲው አባልና ሰፊው ሕብረተሰብ ላይ ፍርሃትን ነው የለቀቀው። እነዚህ ሰዎችን ፀረ ዴሞክራስያዊ በሆነ መንገድ የቀጣ ድርጅት ለሌላው ታችኛው ካድሬና የመንግስት ባለስልጣን ምንም ደንታ ሊኖረው እንደማይችል በጣም ግልፅ የሆነ መልእክት ተላለፈ። ሰውን አስፈራርቶ መግዛት እንደ የመንግስት ፖሊሲ ግልፅ ሆኖ ወጣ። ከማሕበራዊ ኑሮ ጋር ተያይዞ ከቦታቸው የተነሱት የህወሃትና የመንግስት ባለስልጣናት መጠየቅ ራሱ ከፍተኛ ቅጣት የሚያስከትል ጥፋት ሆነ። አረ ይሄ ነገር አፈታቱ ትክክል አይደለም ጀግኖቻችን አላግባብ እያዋረዳቹህ እኛንም እንደህዝብ ሃፍረትና ፍርሃት እያላበሳቹሁን ነው ብለው ለጠየቁ የሕብረተሰብ ክፍሎች ከባድ ማስጠንቀቅያ ደረሳቸው። ይህ ሁኔታ በህወሃት ላይ ብቻ የታጠረ አልነበረም፣ በተለይ በኦህዴድና በዴህዴን ኢዴሞክራስያዊ እርምጃው በተመሳሳይ ሁኔታ ቀጠለ። በኢህአዴግ ውስጥ ለየት ያለ ሃሳብ ማቅረብ እንደ ነውር የሚታይበት ሁኔታ ተፈጠረ። ፍርሃትና ከዚሁ ከፈተኛ ፍርሃትና ሌሎች ፍላጎቶች የሚመነጭ አድርባይነት፤ (Opportunism) እና ሙስና በፓርቲው ካድሬ በሰፊው ተዛመተ።

ከዚህ ጊዜ በኋላ የህወሃት/ኢህአዴግ ባህሪይ የነበረውና የድርጅቱን ዴምክራሲያዊ ባህርይ መጠበቅ ላይ ቀላል ያልሆነ አስተዋፅዖ የነበረው የጋራ አሰራር መርህ (collective Leadership) አንድ ሰው የፈለገውን በሚወስንበት አሰራር ተተካ፡፡ በፓርቲው ውስጥና በሰራዊት ከትጥቅ ትግሉ ወቅት ጀምረው በትግል የቆዩ ነባር ካድሬዎችና የሰራዊት አባላት የራሳቸው ስብእናና አቋም ያላቸው እየተመነጠሩ ተባረሩ ወይም ራሳቸውን አገለሉ፡፡ እንደኔ አመለካከት ይህ ክስተት ሌላው የውስጠ ፓርቲ ዴሞክራሲ ገድል በመክተት የዴሞክራሲ ምህዳሩን ያጠበበ ፖለቲካዊ ክስተት ነበር፤ አሁን ለደረስንበት ሁኔታም ከፍተኛ አስተዋፅዖ አድርጓል።

በመቀጠልም ኢህአዴግ የውስጠ ፓርቲውን ችግር ፈትችያለሁ ባለበትና ለሕብረተሰቡም ለዓለም ህዝብም ዴሞክራስይዊ መልክ ለማሳየት በመፈለግ የ1997 ዓም ምርጫን ትንሽ ከፈት አደረገ። ሰፋፊ ክርክሮች ተደርገው ምርጫው ተካሄደ። በዚህ ምርጫ ተቃዋሚዎች ከዚህ ቀደም ታይቶ የማይታወቅ የድጋፍ መጠን አገኙ፤ በተለይ በርእሰ ከተማዋ አዲስ አበባን ሙሉ በሙሉ አሸነፉ። ኢህአዴግ ያልጠበቀውና ያልተዘጋጀበት የፖለቲካ ክስተት ነበር፤ እጅግም ተደናገጠ። ተቋዋሚዎቹም የተስማሙበትና ግልፅ የሆነ የፖለቲካ ስትራቴጂ የነበራቸው አይመስልም።

ተቃዋሚዎች የሀገሪቱን ፖለቲካዊ ስልጣን በአጠቃላይ ለመቆጣጠር ፍላጎት በማሳየት በጠቅላላው ምርጫ አሸንፈናል አሉ፡፡ ትክክለኛ ቁጥሮቹን እኔ አላውቃቸውም ግን ኢህአዴግ በአመነበት ደረጃ እንኳን ተቀብለው በሰላማዊ መንገድ ቢሳተፉ ምናልባት አሁን የኢትዮጵያ የፖለቲካ ሁኔታ የተለያ ይሆነ ነበር ብዬ አምናለሁ፡፡ አዲስ አበባን ሙሉ በሙሉ ማስተዳደር በፖለቲካዊ ስርዓቱ ያለው ጫና በጣም ትልቅ ነው፡፡ ከዛ በተጨማሪም በፖርላማው ውስጥ እስከ ከ1/3 ድምፅ በላይ አግኝተዋል ተብሎ ታምኖበት ነበር፡፡ እነዚህ ሁለቱ ተደምረው በኢህአዴግ የሚመራው የሥራ አስፈፃሚ የፈለገውን ማድረግ የማይችልበት ሁኔታ ይፈጠር ነበር፡፡ ቀደም ብሎ እንደተገለፀው በራሳቸው መንገድ የመጡ፤ የሕብረተሰቡ ድጋፍ ያላቸው ፖለቲካዊ ሃይሎች ስለነበሩ በህግ አውጭው አካል የሚደረጉ ውይይቶች የተለያዩ ሃሳቦችንና አማራጮችን የሚያቀርቡ፣ ሕብረተሰቡ ይህንን እንዲያውቅ ለቀጣይ ምርጫ ደግሞ ቀላል ያልሆነ ትምህርት እንዲቀስም በእውቀት ላይ የተመሠረተ ምርጫ እንዲያደርግ ይረዳው ነበር፡፡ ውሳኔዎችም ካላቸው ጠቀሜታ እየተመዘኑ የሚወስኑበት ሁኔታ ይፈጥር ነበር፡፡ ይህ ክስተት በድርድር ቢፈታ ኖሮ ዴሞክራሲያዊ ሂደቱን በከፍተኛ ደረጃ ይጠቀም ነበር ብዬ አምናለሁ፡፡

ከዚህ ከ1997 ዓ.ም ምርጫ ጋር ተያይዞ የሚነሳ አንድ መጥፎ ጠባሳ አለ፡፡ ይኸውም በምርጫ እኔ አሸንፊያለሁ እኔ አሸንፊያለሁ በሚል የተሟሟቀ ክርክር ውስጥ ቅንጅት በግልፅ በአደባባይ ዘረኛ የሆነ ፕሮፖጋንዳ ማስፋፋት ጀመረ፡፡ ውስጥ ለውስጥ በተደራጁ ሃይሎችም ይህንን ፀረ የትግራይ ተወላጆች የሆነውን ዘመቻቸውን አስፋፋው ይህንን ዘረኛ አስተሳሰባቸውን በተገቢው መንገድ አላስተባበሉም፡፡ ኢህአዴግ ደግሞ ይህንን አድሃሪ ዘረኛ ፕሮፖጋንዳ አስተጋባው ሊፈጁህ ነው፡፡ የሩዋንዳ ዓይነት መገዳደል ይከሰታል ማለት ጀመረ፡፡ ይህ ሁኔታ ሕብረተሰቡ ፖለቲካዊ ጉዳዮችን በትክክለኛ መንገድ ሳይሆን የፖለቲካ ሃላፊዎች በሚፈልጉት መንገድ እንዲያይ አደረገው፡፡ ቢያንስ የትግራይ ተወላጅ የሆነውን አስደነገጠው፡፡ ይህ ለፀረ ዲሞክራሲያዊ ሃይሎች ምሽጋቻውን ለማጠናከር ጠቀማቸው፡፡ ይህ መጥፎ የፖለቲካ ጨዋታ የፈጠረው ጠባሳ እስከ አሁንም ድረስ ሙሉ በሙሉ አልሻረም፡፡ አሁንም እንደመጠቀሚያ መሳሪያ ይነሳል፡፡

በዚህ ሁኔታ ኢህአዴግ ከተቃዋሚዎች የሚሰነዘርበትን ተቃውሞ መቋቋም የቻለው በመቶዎች የሚቆጠር የሰው ሂወት በመግደል ነው። የተቃዋሚ ፖለቲካ ፓርቲ አመራሮችንና አባላትም ወህኒ ወረዱ። በዚህ ሂደትም ሁለት ግልፅ የሆኑ መልእክቶች ተላለፉ። አንድ፥ የፖለቲካ ስልጣን እንዲሁ በቀላሉ በምርጫ አሸንፍያለሁ ስለተባለ እንደማይሰጥ። ሁለት፥ የመንግስትን ስልጣን የተቆጣጠረው አመራር ስልጣኑን በሰላማዊና ዴሞክራስያዊ መንገድ ለመጋራት ያሸነፈን የፖለቲካ ሃይል በሰላማዊ መንገድ ማስተናገድ ሳይሆን የፀጥታ ሃይሎችን ተጠቅሞ እንደሚያጠፋ ግልፅ ሆነ። የኢህአዴግ መንግስት በፖለቲካዊ አስተሳሰብ ብልጫና ይህ ብልጫ የሚያስገኝለትን የሕብረተሰብ ድጋፍ ሳይሆን የመንግስት ስልጣን በመቆጣጠሩ የሚያገኘው የፀጥታ ሃይሎች ድጋፍ በስልጣን መቆየት መወሰኑን ግልፅ አደረገ።

ይህ ክስተት በፓርቲው ብቻ ታጥሮ የነበረውን ፍርሃትና አድርባይነት ወደ ጠቅላላ ሕብረተሰቡ እንዲጋባ አደረገ፡፡ መንግስትን በተለይ የፀጥታ ሃይሎችን ፈርቶ ተሸማቆ እነሱ መስማት የሚፈልጉትን እየተናገሩና እነሱን እያስደሰቱ መኖር “አዋጭ” የፖለቲካ ባህርይ ሆነ።ክዚህ እየተነሱም ሃላፊዎች የሚፈልጉትን የፖለቲካ አቋም፣ ቃላቶች ሳይቀይሩ አለቆችን ለማስደሰት መደጋገም ከፓርቲው አልፎ ወደ ሕብረተሰቡ በስፋት ገባ። ገዢውን ፓርቲ ፈርቶና “ፀባይን አሳምሮ” በአድርባይነት መኖር ዋነኛው የፖለቲካ “ጥበብ” ሆነ፡፡

በመሆኑም ከላይ የተገለፁት ሁኔታዎች እርስ በርሳቸው እየተደጋገፉ በኢህአዴግ የሚመራው መንግስት ራሱ የፖለቲካ ድርጅቱ በመሪነት ያፀደቀው ሕገ መንግስት ሙሉ በሙሉ ተግባራዊ ለማድረግ ባልቻለበት ሁኔታና፣ ሕገ መንግስቱን የሚገድቡ የተለያዩ ሕጎችን በማውጣትና በፀጥታ ሃይሉ ስልጣን ላይ ለመቆየት የሚችሉበት ደረጃ ላይ ተደርሷል። በኔ እምነት ጨቋኞች ህዝቡን ጨቁነን እንገዛለን የሚል ግልፅ የፖለቲካ ውሳኔ ወስነው የጭቆና ስርዓት አይዘረጉም። በአህአዴግ ውስጥ ያለው ሁኔታ በንግግር እኛ እናውቅልሃለን ለህዝብ ጥቅም ቆመናል እየተባለ በተጨባጭ ሂደቱ ግን ህዝብን እያስፈራሩና እየጨቆኑ መግዛት ሆኗል።

ሆኖም ይህ ከላይ የተገለፀው ሁኔታ ረጅም መቆየት ስለማይችል ሕብረተሰቡ ከሚሸከምው በላይ ስለሆነበት የመንግስት የስራ አስፈፃሚው አካል በሕብረተሰቡ ላይ የሚፈፅመው በደል ስለበዛበት፣ ከዚሁ ጋርም የኑሮ ውድነቱ፣ ስራ አጥነቱ፣ ለችግሮቹ መፍትሔ ሊሆኑ የሚችሉ ግልፅ አቅጣጫዎች አለማየቱ ጋር ተቀላቅሎ የኢህአዴግ መንግስት በምርጫ መቶ በመቶ አሸንፍያለሁ ባለበት ማግስት በከፍተኛ የህዝብ ተቃውሞ እና ሌሎች ፖለቲካዊ ቀውስ ውስጥ ገብቷል። ይህ ሁኔታ ደግሞ ቢያንስ ችግሮቹ የሚገለፁበትን መልክ በማንሳት በግልፅ ችግር አለብኝ እንዲል አስገድዶታል። ከላይ ከተጠቀሰው ፖለቲካዊ ሁኔታ ተነስቼ ሃገራችን ኢትዮጵያ ውስጥ ሊከሰቱ የሚችሉ ሶስት ቢሆኖች (scenarios) ያሉ ይመስለኛል።

ቢሆኖች (Scenarios)

አንደኛ ቢሆን አገሪቱ ከውስጥ የህዝብ ጥያቄ በሚፈጠረው ብጥብጥ ምናልባት የውጭ ሃይሎች ጣልቃ ገብነትና የሃይል ጫና ተጨምሮበት መንግስት መቆጣጠር ከሚችለው በላይ ሁኖ የመንግስት መፈራረስና ሁከት መፍጠር ሊመጣ ይችላል። ይህ አማራጭ የመከስት እድሉ አነስተኛ እንኳን ቢሆን እንደ አንድ ሊሆን የሚችል ጉዳይ ታይቶ እንዳይከሰት መስራት ያስፈልጋል። የመሆን እድሉ ግን ዜሮ አይደለም። ባላፈው በኦሮምያ ተፈጥሮ የነበረው የህዝብ አመፅ የመንግስት መዋቅር ላይ በተለይ በክልሉ መንግስታዊ መዋቅር ላይ ፈጥሮት የነበረ ጫና በጣም ከፍተኛ ነው። በፌዴራል መንግስት የፀጥታ ሃይሎች ጣልቃገብነት ነው አመፁ የቆመው። አመፁ በስፋትም በግዜም ቢቀጥል ኖሮ በተጨማሪም ሌሎች ተጓዳኝ የህዝብ አመፆች ቢነሱ ኖሮ በማዕከላዊ መንግስት ላይ ሊፈጠር ይችል የነበረው ችግር መገመት አይከብድም።

ሁለተኛ ቢሆን ረዘም ላለ ግዜ አሁን ባለው ቀውስ ውስጥ መቆየት ነው። ይህ ከሁሉም አማራጮች የመሆን እድሉ የላቀ ነው። አሁን በስልጣን ላይ ያለው ገዢ ፓርቲ በጠቅላላ ይሁን በተወሰነ ክፍሉ መጠነኛ ለውጦችን በውስጡ በማድረግ በግልፅ ያመነበትን የመልካም አስተዳደር እጦትና ሙስና ቴክኒካዊ፣ አስተዳደራዊ ትርጉም በመስጠት በዚህ ዓይነት ማዕቀፍ ውስጥ በመሆን ለመፍታት በመሞከር የተወሰነ ግዜ የጣላቸው የስራ ሃላፊዎችን በማስወገድ ከቀውሲ ለመውጣት ግዜ ለመግዛት በመፈለግ የሚፈጠር ሁኔታ ሊመጣ ይችላል። አሁን በስልጣን ላይ ያለው ገዢ ፓርቲ በተፈጥሮ ሊያደላበት የሚችል የመጀመርያ ምርጫው የሚሆን በመሆኑ የመከሰት ዕድሉ የሰፋ አማራጭ ነው። ይህ አማራጭም ችግሩን ለተወሰነ ግዜ ሊያዘገየው እንደሆነ እንጂ አይፈታውም።

ለተወሰነ ግዜ በማዘግየት ችግሩ ይበልጥ ስር እየሰደደ በሰላማዊ መንገድ ለመፍታት ያለውም እድል እየጠበበ እንዲሄድ ያደርጋል። በዚህ ግዜም በሃገሪቱ ያለውን ቀውስ እየተባባሰ ከመሄዱም በላይ በመጨረሻም በጣም አውዳሚ በሆነ መንገድ ችግሩን ለመፍታት ለሚፈልጉ ሃይሎች የተመቻቸ ሁኔታ ይፍጥርላቸዋል። ስለሆንም ፈጥኖ የሚታየው የመፍትሔ አቅጣጫ የመሆን እድሉም የሰፋ አማራጭ ሆኖ ሳለ ለሃገሪቱ አሁን የሚያስከፍለው ዋጋ ይህን ኋላ በሚያስከትለው ነውጥ እጅግ የከፋው ነው፡፡ ይህ ሁኔታ እስከ አሁን ድረስ የተመዘገቡትን ድሎች ጠራርጎ ያጠፋል፡፡ አገሪቱን ወደኋላ ይመልሳል ብቻ ሳይሆን ቀጥሎ የሚመጣውም ምን ዓይነት ስርዓት እንደሆነ መተንበይና መገመት አይቻልም፡፡ እነዚህ ሁለት አማራጮች በጊዜ ሊለያዩ ካልሆነ በስተቀር በጣም ተመሳሳይ ናቸው። በራሳቸው መንገድ የሚከሰቱም ስለሆኑ እንዳይከሰቱ ምን እናድርግ በሚለው ሃሳብ ላይ ካልሆነ በእነሱ ላይ ብዙ መናገር አይቻልም።

ሶስተኛ ቢሆን ሰላማዊ፣ ስርዓት ያለው፣ በንቃት የሚመራ፣ ለውጥ መጀመር ነው። ይህ ማለት አሁን በሃገራችን ፖለቲካዊ ቀውስ እንዳለ በማመን ይህንን ቀውስ ሕገ መንግስታዊ ስርዓቱን ተከትለን በሰፊ የፖለቲካዊ ሃይሎችና የምልአተ ህዝቡ ተሳትፎ ለመፍታት የሚያስችል ፖለቲካዊ ሂደት መጀመር ነው። ይህ አማራጭ ከላይ የተገለፁትን ሌሎች ቢሆኖች እንዳይከሰቱ ለማድርግ ያስችላል። በመሆኑም በሃገራችን የወደፊት እድል ያገባናል የምንል ዜጎች በሙሉ ተንቀሳቅሰን እውን እንዲሆን ማድረግ አለብን የሚል እምነት አለኝ። የዚህ ፖለቲካዊ ሂደት ዓላማና እንዴት ሊፈፀም ይችላል የሚለውን ሃሳብ መጨረሻ ላይ እመለስበታለሁ።

የትግራይ ህዝብ

በሃገራችን ኢትዮጵያ በአጠቃላይ ስላለው የዴሞክራሲያዊ ስርዓት ግንባታ ጉዳይ ስናነሳ የትግራይን ህዝብ ለብቻ ነጥሎ ማንሳት ለምን አስፈለገ የሚል ጥያቄ ሊነሳ ይችላል። ተገቢ ጥያቄ ነው። እዚህ ላይ ማንሳት የምፈልገው ጉዳይ የትግራይ ህዝብ በታሪኩ ራሱን ኢትዮጵያ ለምትባለው ሃገር መመስረትና በታርኳ ውስጥ በተለያዩ ውድቀቶችም ይሁን ድሎች ዋና ተዋናይ አድርጎ ነው የሚያስበው። ከዚህ ውጭ በሌላ መንገድ አያስብም። አሁንም ችግሮችን ስናነሳና መፍትሔ ስንፈልግ በዚህ በታሪክ ሲወርድ ሲዋረድ የመጣው አስተሳስብ ውስጥ ሁነን ነው። የትግራይ ህዝብ ለብቻው የሚያስበው መፍትሔ አልነበረም፣ የለም። አሁን ባለው ከላይ የተገለፀው የሃገራችን የፖለቲካ ሁኔታ ተነስተን መፍትሔ ስናፈላልግ የትግራይ ህዝብ ምን ማድረግ ይጠበቅበታል? አሁን ባለው የፖለቲካ ሁኔታ ራሱን እንዴት ያስቀምጣል? ለሚለው ጥያቄ መፍትሔ ሲፈለግ ለትግራይ ህዝብ ብቻ የተለየ ከዛ አንፃር ብቻ የተቃኘ ሳይሆን በኢትዮጵያ ውስጥ ዴሞክራስያዊ ስርዓት ለማስፈን፣ ከዚህ ስርዓትም እንደ ማነኛውም የኢትዮጵያ ህዝቦች እኩል ተጠቃሚ እንዲሆን በማሰብ ነው።

የትግራይ ህዝብ ይህ አሁን ያለውን የፖለቲካ ስርዓት ለማምጣት ከሌሎች የኢትዮጵያ ህዝቦች ጋር በመሆን ታግሎ ከፍተኛ ዋጋ ከፍሎ ያመጣው ነው። በመሆኑም እስካሁን ድረስ ይሁን ለወደፊትም ስርዓቱን ለህዝብ ጥቅም እንዲውል ከማድረግ አንፃር ያለው ድርሻ ከፍተኛ ነው። በተለይ ደግሞ እንደ ህዝብ በዘለቄታው ጥቅሙ የሚከበርለት በሕገ መንግስት ላይ የተመሰረተ ዴሞክራስያዊ ስርዓት ሲገነባ ስለሆነ።

አሁን በትግራይ ወጣቶችና ጉዳዩ ያሳስበናል ብለው የሚያምኑ የትግራይ ተወላጆች ቀደም ብሎ በተነሳው ጥያቄ ላይ ግልፅ የሆነ ሃሳብ የለም፡፡ በመሃል አገር ከሌሎች የኢትዮጵያ ህዝቦች በትግራይ ተወላጆች ላይ ጥላቻ ይንፀባረቃል። የትግራይ ህዝብ በስርዓቱ እላፊ ተጠቃሚ እንደሆነ ተደርጎ ይወራል፣ ይታያል። ተጨባጭ ሁኔታው ደግሞ ከዚህ የተለየ ነው። በርግጥ ሁኔታውን ህዝብን በማጣላት እንጠቀማለን ብለው የሚመኙ ፀረ ዴሞክራሲ ሃይሎች ያራግቡታል። እነዚህን ሃይሎች ካሰቡትና ከተመኙት ውጭ ማሳመን አይቻልም። ግን ደግሞ ተጨባጭ የህዝቦች መራራቅ አለ። ይህ ለምን መጣ? እንዴት እንፍታው ብሎ ማሰብና መወያየት ተገቢ ነው።

ከዚህ በተጨማሪም የትግራይ ተወላጅ በመሆኔና ከዚህ ህዝብ ጋር በተለያዩ ሁኔታዎች ሁኜ ስለታገልኩና ስላታገልኩ ሁኔታውን በተሻለ አውቀዋለሁ፤ ስለዚህ የሚታየኝ ሃሳብ የማቅረብና ቢያንስ ይህ አሳሳቢ ጉዳይ የሕብረተሰቡ አጀንዳ ሆኖ እንድንወያይበት፣ ሃሳብ እንድንለዋወጥበት ማድረግ ይገባል ብየ ስላመንኩበት ነው።

አሁን ባለችው ኢትዮጵያ የትግራይ ህዝብ የሚኖረው ድርሻና የሚጫወተው ሚና ምን መሆን አለበት? የትግራይ ህዝብ የስልጣን ዘመኑን በፀጥታ ሃይሎች ድጋፍ የሚያራዝም በየግዜው ከህዝብ እየተነጠለና በህዝብ እየተጠላ የሚሄድን የፖለቲካ ስርዓት ጠባቂና ተከላካይ ነው መሆን ያለበት? ወይስ ሌላ ምርጫ አለው? የትግራይ ህዝብ አሁን ባለው የኢትዮጵያ የፖለቲካ ሁኔታ የሚወስደው የፖለቲካ አቋም ምን ይሁን? ብሎ መጠየቅ ይገባል። በሌሎች የኢትዮጵያ ህዝቦችስ ሕገ መንግስታዊ መብታቸውን የሚጥስ ፖለቲካዊ ስርዓት ጠባቂ ተደርጎ የተለየ ጥቅም የሚያገኝ ጠላት ተደርጎ ነው መታየት ያለበት ወይስ በዴሞክራሲና በእኩልነት ላይ ለተመሰረተ የህዝቦች አንድነት ፣ ለህዝቦች መብት መከበር ለትክክለኛ ፍትሕና ለፍትሃዊ ኢኮኖምያዊ ተጠቃሚነት በፊታውራሪነት የሚታገል ህዝብ ተደርጎ ነው መታየት ያለበት? ብለን እየጠየቅን መልሱን መፈለግ ይኖርብናል።

ወደ ዝርዝር ጉዳይ ከመግባቴ በፊት በህወሃት መሪነት የተካሄደው የትጥቅ ትግልና፣ ይህ ትግል ያስመዘገበው ድል ዴሞክራስያዊ፣ አብዮታዊና ትክክለኛ ነበር የሚል እምነት አለኝ። ደርግን የመሰለ ፀረ ዴሞክራሲ አፋኝ መንግስትን ታግሎ መጣል ዴሞክራስያዊም አብዮታዊም ነበር። ለጭቁን ህዝቦች መብት መረጋገጥ የተደረገ ትግል ዴሞክክራስያዊ ካልሆነ ዴሞክራስያዊነት ምን ሊሆን ነው። ስለሆነም በህወሃት መሪነት በተደረገው ትግል በተለያዩ ደረጃዎች በተራ ተዋጊም በከፍተኛ አዛዥነትም ቦታ ላይ ሆኜ መሳተፌ እኮራበታለሁ። እነዚያን ጀግኖች እየመሩ የእነሱን ጥረት እያስተባበሩ ለድል መብቃት በታሪክ መታደል ነው እላለሁ፡፡ ይህ ማለት በተለያዩ አጋጣሚዎች እንደገለፅኩት ህወሃት የአማልክት ስብስብ ነበር ስህተት አልነበረውም፣ ችግሮች አልነበሩም ማለቴ አይደለም። በድምር ሲታይ የደርግን ስርዓት ለማሸነፍና ለመጣል በተደረገው ትግል ውስጥ ዴሞክራስያዊና አብዩታዊ ባህሪው ከሁሉም በየግዜው ሲያጋጥሙ ከነበሩ ችግሮች ያመዘነ የበለጠ ነበር። ስለሆነም ነው በአሸናፊነት የዘለቀው የሚል እምነት አለኝ።

የትግራይ ህዝብ የደርግን ጨቋኝ ስርዓት ለመጣል ከፈተኛ ዋጋ ይክፈል እንጂ ከሌሎች የኢትዮጵያ ህዝቦች እላፊ ጥቅም ለማግኘት አልተመኘም፤ በተጨባጭም አላገኘም። በፌዴራል መንግስት በርከት ያሉና ወሳኝ የሚባሉ የሚኒስቴር ቦታዎች መያዝና በዚህ ሳብያ ከእነዚህ ሰዎች ጋር ባላቸው ቅርበት የተወሰነ ጥቅም የሚያገኙ የትግራይ ተወላጆች ካሉ የትግራይ ህዝብ የእላፊ ጥቅም ማግኘት ማስረጃዎች ተደርገው መወሰድ አይችሉም። ይባስ ብሎ በራሱ ጥረት ብዙ ችግሮችን ተቋቁሞ በኢኮኖሚው ረገድ ደህና የተራመደውም በእነዚህ ከመንግስት ባለስልጣናት ጋር ተጠግተው ጥቅም ከሚያገኙት ጋር እየተደመረ እንዲታይ ስለዚህም የሌሎች ህዝቦችን አሉታዊ ስሜት ማነሻሻም እየሆነ ነው። ይህ ሁኔታ ደግሞ ያገሪቱ ህግ በሚፈቅደው መሰረት ስራውን ሰርቶ ሃብት አፍርቶ ለመኖር የሚፈልገውም የትግራይ ተወላጅ ቀላል ያልሆነ ስጋት ውስጥ ከቶታል፤ ይህ መሆን የሌለበት ጉዳይ ነው።

የትግራይ ህዝብ ከሌሎች ህዝቦች የተለየ እላፊ ጥቅም አልፈለገም ሲባል ለሌሎች የኢትዮጵያ ህዝቦች የሚሰጠው መብትና ሕጉ በሚፈቅደው መሰረት ስርቶ መበልፀግ ስብአዊና ፖለቲካዊ መብቶች በሚገባ ተከብረውለት መኖር ደግሞ ማንም ሊከለክለውና ሊነጥቀው አይገባም፤ በእኩልነት በመፈቃቀድ ህዝቦች መብቶቻቸው ተጠብቀውላቸው ተከባብረው የሚኖርባት ሃገር እንድት ሆን ነው ያን ሁሉ ዋጋ የተከፈለው። ይህንን ደግሞ ከሌሎች የኢትዮጵያ ህዝቦች ጋር በመሆን ሊጠብቀው ይገባል፤ ድርሻውን የሚነጥቀው ሃይል እንዲኖር አይፈቅድም።

ከላይ የተቀመጡት ሃሳቦችን መነሻ በማድረግ በእኔ አመለካከትና እምነት የትግራይ ህዝብ የሰብአዊና የፖለቲካዊ መብቶች በእኩልነትና በመፈቃቀድ ላይ የተመሰረተ የህዝቦች አንድነት በፍትሕ ላይ ለተመሰረተ የህዝብ መብት ጥበቃ፤ ይህንን መሰረት አድርጎ ለሚመጣ ኢኮኖምያዊ ብልፅግና ማህበራዊ ልማት ለማምጣትና እነዚህን መብቶች ስፋትና ጥልቀት ኖሯቸው ተግባር ላይ እንዲውሉ የሚታገል መሆን አለበት እላለሁ። እነዚህ በህገ መንግስቱ የሰፈሩ መብቶች ሳይሸራረፉ ሳይገደቡ ሙሉ በሙሉ ተግባራዊ እንዲሆኑ ጊዜው ሲፈቅድ ደግሞ ስፋትም ጥልቀትም እንዲኖራቸው በመታገልና ተግባር ላይ እንዲውሉ በማድረግ ነው፡፡ እንደ ህዝቡ ጥቅሙ የሚከበረው፡፡ ከዚህ ውጭ ግን በተወሰነ ታሪካዊ አጋጣሚ ስልጣን ላይ የወጡ ከሱ የፈለቁ መሪዎችን የስልጣን ዕድሜ ለማራዘም ሲባል መንግስታዊ መብቶችን የሚገድቡ ህጎችና መመሪያዎችን መደገፍ የለበትም እላለሁ፡፡

እዚህ ላይ በርከት ባሉ የትግራያ ተወላጆች የሚነሳ አንድ ጥያቄ አለ፡፡ ይኸውም አሁን ባለው መንግስት ላይ ያለንን “የበላይነት” ካጣን ጠቅላላ መብቶቻችን አንድናጣ መልሰን እንድንጨቆን አድልዎ እንዲፈፀምብን ቢደረግስ ምን ዋስትና አለን? የሚል ነው፡፡ ዋስትናችን በትግላችን ያገኘነው አሁንም ከሌሎች ህዝቦች ጋር ሆነን እየታገልን የምንጠብቀው ሕገ-መንግስታችን ያለምንም ማቅማማት ተግባራዊ ማድረግ ነው። ሌላው ዋስትናችን ህዝቡ ራሱ ነው፡፡ የተወሰኑ የክልሉ ተወላጆች በፖለቲካዊ ሥርዓቱ ወሳኝ በሚባሉ የሥልጣን ቦታዎች ላይ መቀመጥ አይደለም። አሁን በኢትዮጵያ ያለው ሕገ-መንግስት የትግራይ ህዝብ ሙሉ በሙሉ ሊጠብቀውና ሊተገብረው የሚፈልገውን ያህል፣ የኦሮሞ፣ የአማራ፣ የአፋር፣ የሶማሊ፣ የሐረሪ፣ የደቡብ እና ሌሎች ህዝቦች ሊጠብቁት እና ተግባር ላይ እንዲውል የማይፈልጉበት ምክንያት የለም። አሁን ያለው ሕገ-መንግስት የሚቃወሙ ሃይሎች እንዳሉ አውቃለሁ። ከነዚህ በላይ ግን ሕገ-መንግስቱ ሲጸድቅ በነበረው አብዮታዊና ዴሞክራሲያዊ መንፈስ አለመተግበሩ የሚቃወሙ ይበዛሉ፡፡ ከዚህ የተነሳም ሙሉ በሙሉ ተግባር ላይ ከዋለ ህገ-መንግስቱን የሚጠብቀው፣ የሚያዳብረው ኋይል ይበዛል ያሸንፋል። ይህንን ሕገ-መንግስት መጠበቅ በሚል ሰበብ አሁን ያለውን ስርዓት የመጠበቅ ሸክም ለምን በትግራይ ህዝብ ጫንቃ ላይ ብቻ ይወድቃል?

እዚህ ሊነሳ የሚገባ አንድ ጉዳይ አሁን ያለው የፌዴራል መንግስት አወቃቀር መሠረት ያደረገ ህገ-መንግስታዊ ሥርዓት ሕገ-መንግስቱ እራሱ በሚፈቅደው አሰራር ተቀባይነት ላያገኝ ይችላል። በሌላ አነጋገር አዲስ ህገ-መንግስት ያስፈልጋል የሚል ሐሳብ አሸናፊ ሊሆን ይችላል። ይህ የሕገ-መንግስቱ አሰራር ተከትሎ ህዝቡን አሳምኖ በሰላማዊ መንገድ እስከተፈጸመ ድረስ የህዝብ ፍላጎት ነውና ተቀባይነት ማግኘት አለበት። አሁን ያለው ህገ-መንግስት በህዝብ ዘንድ በፍቃደኛነት ተቀባይነት እንዲኖረው ይህንን ሕገ-መንግስት የሚደግፉት ፖለቲካዊ ሃይሎች ሥራቸው ሰርተው በሰላማዊ መንገድ ካላሸነፉ ተሸንፈዋል ማለት ነው። ስለዚህ ህዝብ በመረጠው መንገድ ሥርዓቱ ይዘረጋል። እኔ ይህ ሁኔታ ሊከሰት ይችላል የሚል እምነት የለኝም፣ ግን ደግሞ የሚበልጠው ህዝብ አምኖበት በፈቃደኝነት ተግባር ላይ የሚውል እንጂ በጸጥታ ሃይሎች እየተጠበቀ ተግባራዊ የሚሆን ህገ-መንግስት ሊኖረን አይገባም።

በዚህ ጉዳይ ላይ በተለይ በቅርብ ቀናት ከብዙዎቹ ጓደኞቼ ጋር ስንወያይ፣ በአንድ የውይይት ወቅት ሃሳቡ ተነሳና “የትግራይ ህዝብ ከሌሎች የኢትዮጵያ ህዝቦች ጋር ባለው ግንኙነት፤ በተለይ አሁን ጠንክሮ መገኘት አለበት፣ የደከመ መስሎ መታየት የለበትም” የሚል ሃሳብ ቀረበና “ጠንክሮ መገኘት አለበት ማለት ምን ማለት ነው?” በሚለው ተወያየን። ይህ ነጥብ በሌሎችም ይንሳል ብየ ስለማስብ ያለኝን አመለካከት ልግለፅ።

ጠንክሮ መገኘት ማለት የመከላከያና የድህንነት ሃይል በመቆጣጠርና በማሰማራት ኢህአዴግና ይህ ድርጅት የሚመራው መንግስት የሚወስነው ውሳኔ ህዝብ ወደደሞ ጠላም ተቀብሎ እንዲሄድ ለማድረግ መንቀሳቀስ ነው? ወይም በፌዴራል መንግስት በንፅፅር ሲታይ በአገሪቱ ፖለቲካዊ ስርዓት ላይ ወሳኝ የተባሉትን የስልጣን ቦታዎች በብዛት መቆጣጣጠር ማለት ነው? ከዚህ አልፎም በየሄዱበት በተገኘው አጋጣሚ ሃይል ያለን መሆናችንን ለማሳየት መሞከር ነው? በአጠቃላይ ከኢህአዴግ በፊት የነበሩ ገዢ መደቦች ሲያደርጉት የነበረውን ለመኮረጅ መሞከር ነው ጠንክሮ መገኘት ማለት? ምንድን ነው? እኔ የትግራይ ህዝብ በጠቅላላውም የኢትዮጵያ ህዝብ “እንዲጠነክሩ” እፈልጋለሁ፤ አጋጣሚውን ሳገኝም ለዚሁ እሰራለሁ። ለእኔ ጠንክሮ መገኘት ማለት ከሁሉ በላይ የተሻለ ተራማጅ ሕብረተሰብን፤ የተረጋጋ ሰላም የኢኮኖሚ ብልፅግና ማህበራዊ ልማት፤ ዴሞክራስያዊ፤ ፍትሕ የሰፈነበት ሰርዓት፤ ለመመስረት የሚደረግ ጥረት ባለቤት በመሆን ለዚህ ዓላማ ግንባር ቀደም ተዋጊ መሆን ነው።

ከትክክለኛ ዓላማ የሚነሳ ይህ ትክክለኛ ዓላማና ፍትሃዊ በሕግ የሚገዛ ስርዓት የሚፈጥረው ውስጣዊ አንድነት ነው ጥንካሬውን የሚፈጥረው። ክዚህ ቀደምም በትጥቅ ትግሉ ወቅትና በኢትዮ ኤርትራ ጦርነት ወቅት ጥንካሬውን የፈጠረው ትክክለኛ ፖለቲካዊ አመለካከት ነው፡፡ በህዝቦች እኩልነትና በመፈቃቀድ ላይ የተመሰረተ አንድነት በሕገ መንግስታዊ ዴሞክራስያዊ ስርዓት ተግባራዊነት ላይ የተመሰረተ እምነት ነው፡፡ ፖለቲካዊ ስርዓቱን ለመከላከል ነው በታላቅ ጀግንነት የተዋጋው፡፡ ይህ ፖለቲካዊ እምነት ነው፡፡ ውስጣዊ ጥንካሬውና ጀግንነቱን የፈጠረው፡፡

በትጥቅ ትግሉ ወቅት የዓፋር፣ የቤንሻንጉል፣ የጋምቤላ፣ የኦሮሞና የአማራ ህዝቦች ከትግራይ ህዝብ ጋር ሆነው በጋራ የተዋደቁት የተለየ ሚስጢር ስለነበረን አይደለም። ያኔ የትግራይ ህዝብ በመሪ ድርጅቱ ህወሃት እየተመራ ሲያራምደው የነበረ ትግል እነሱንም የሚመለከት መሆኑን በንግግር ሳይሆን በተግባር ስላዩት ነው። የትግራይ ህዝብም የሰው ልጅ ሊሸከመው ይችላል ወይ ተብሎ ሊጠየቅ የሚችል ግፍና ጭፍጨፋ ተሸክሞ ከባድ መስዋዕትነት ክፍሎ እንደ ህዝብ በከፍተኛ ጀግንነትና ቆራጥነት የተዋጋው ፖለቲካዊ ዓላማው ትክክለኛ መሆኑን በተግባር እያየው ስለሄደ ነው፤ ከተጨባጭ ተሞክሮም ይህንን ስላረጋገጠ ነው። ጥንካሬ ማለት ይህ ነው። በረጅምና መራራ ትግል የደርግ ስርዓት መፈራረስ የጀመረው በመጨረሻም የደርግን ስርዓት ሲያገለግል የነበረውን የኢትዮጵያ ሰራዊት በአስር ሺዎች እጁን ሲሰጥ የነበረው እኛ የትግራይ ታጋዮች የተለየ ጀግንነት ስልነበረን እነሱ ደግሞ ፈሪዎች ስለነበሩ አይደለም፤ እነሱም ጀግኖች ነበሩ፣ ግን የቆሙለት ዓላማ ከዳቸው፣ የቆሙለትን ፖለቲካዊ ዓላማ አምነው መከላከል ተሳናቸው፡፡ ውስጣዊ ጥንካሬያቸው በየግላቸው መፍረስ ጀመረ፡፡ ሌሎችን ጨቁኖ በመግዛቱ ላይ በተመሠረተ ፖለቲካዊ ዓላማና በብልሹ አስተዳደር የሚመራ ሰራዊት ደግሞ ውስጣዊ ጥንካሬ ይኖረዋል ብሎ ማሰብ አይቻልም፡፡ ይህ ለማንኛውም የህዝብን ጥቅም ለማያስጠብቅ ስርዓት ይሰራል፤ ለደርግ ብቻ የተሰጠ ስጦታ አልነበረም።

ሁለተኛው ጉዳይ እኛ ሃገራችንን በጠቅላላ ጠንካራ ለማድረግ ከዚህ ጋር አያይዘን ደግሞ የድርሻችን የሆነውን የትግራይ ህዝብ ጠንካራ ለማድረግ የምንችለው በዋናነት እዛው ትግራይ ውስጥ በሚሰራ ስራ ነው። በፌዴራል መንግስት የሚኖረንን ድርሻ ከላይ የተገለፀውን ፖለቲካዊ ዓላማ (ማለትም በህዝቦች እኩልነትና መፈቃቀድ የተመሰረተ አንድነት እንዲጠነክር፣ ሕገ መንግስቱና ስብአዊና ፖለቲካዊ መብቶችም ሳይሸራረፉ ተግባራዊ እንዲሆኑ የመንግስት ተጠያቂነት እንዲጎለብት ፍትሕ የነገሰበት ስርዓት እንዲሰፍን ውዘተ) እየታገልንና ይህንን ትግል ሳናኮላሽ ክዚህ ጎን ለጎን በትግራይ ውስጥ የአገሪቱ ሕግና አቅማችን የፈቀደልንን ያህል ከላይ ከተገለፁት ፖለቲካዊ ስራዎች በተጨማሪ ኢኮኖምያዊ ብልፅግና ማህበራዊ ልማት እንዲስፋፋ ሌት ተቀን መስራት ይኖርብናል። የትግራይ ክልል በህዝቡ ጥረትና ብቁ አመራር በመስጠት የኢኮኖምያዊ ዕድገትና ዴሞክራስያዊ ስርዓት የሰፈነበት እንዲሆን ማድረግ ይጠበቅብናል። ይህ እንዲሆን የትግራይ ህዝብ ብዙ ዋጋ ከፍልሏል። ይህ እንቅስቃሴ በትግራይ ላይ ብቻ ይደረግ ወይም ከሌሎች ክልሎች እላፊ ያግኝ አላልኩም፣ ሕጉ በሚፈቅደው መሰረት አቅማችንን አሟጠን እንጠቀም ነው እያልኩኝ ያለሁት፤ የኛ ድርሻ ይህ ነው። ሌሎቹም ድርሻቸውን በበኩላቸው ይወጡ፤ የዚህ ድምር ውጤት አገራችንን ጠንካራ ያደርጋታል።

አሁን ትግራይ ውስጥ ያለው ሁኔታ ይህንን ሁኔታ አይገልፅም። የክልሉ ተወላጆች ሃብታቸውንና እውቀታቸውን ተጠቅመው ለማልማት ሲፈልጉ ሁኔታዎች ምቹ አይደሉም። የትግራይ ክልል በመልካም አስተዳደር፣ በኢንቨስትመንት ምቹ ሁኔታ ለክልሉ ተወላጆች ብቻ ሳይሆን ለሌሎችም የተመቸ መሆን ሲገባው፤ አሁን ያለው ሁኔታ ግን ከዚሁ የራቀ ነው። ትንሽ በትምህርት ገፋ ያደረገውና ሃብት ያከማቸው ክልሉን እየተወ አዲስ አበባ ላይ ነው ስራውን የሚሰራው። ይህ የትግራይን ህዝብ በቀጣይነት ደካማ እያደረገ የሚሄድ ነገር ነው። ለእንደዚህ ዓይነት ሁኔታ መፈጠር በመሃል ሃገር ያለው ኢኮኖምያዊ ዕድሎች (Opportunities) አስተዋፅኦ እንደሚያድርግ ይገባኛል። ይህ ኢኮኖምያዊ ዕድል ባለሃብቶችን የመሳብ ዓቅም እንዳለው ግልፅ ነው። ከዚሁ ጋር ግን በትግራይ የተመቻቸ ሁኔታ ባለመፈጠሩ የሚሸሸው ባለሃብት ደግሞ ብዙ ነው። ዋናው ጉዳይ ግን ህወሃትና የክልሉ መስተዳድር እንዴት አድርገን ነው መግፋቱን ትተን መሳብ የምንችለው ብሎ ሌት ተቀን መጨነቅ አለበት። አሁን ላለው ሁኔታ መፈጠር ትልቁን ሃላፊነትና ድርሻ የሚወስደው አሁን ያለው የህወሃትና የክልሉ መስተዳደር ነው። የትግራይ ህዝብ በትግሉ ወቅት ይሁን ከዛ በኋላ ባፈራቸው ከሁሉም የላቀ እወቀት ችሎታና ይህንን ለመተግበር ቁርጠኝነት አላቸው ብሎ በሚያምንባቸውና በዴሞክራስያዊ መንገድ በሚመርጣቸው ሲፈልግም በሚያወርዳቸው ልጆቹ መመራት አለበት። ሁለተኛው ዋስትናችን ራሳችን ይህንን ስራ ስንሰራ ነው፡፡

የመከላከያ ሠራዊት ሚና

ከግንቦት 17-21 1993 እ.ኤ.አ ኢህአዴግ አገሪቱን ከተቆጣጠረ ከሁለት ዓመት በኋላ አዲስ አበባ ላይ አንድ ትልቅ ሲምፖዚየም ተዘጋጅቶ ነበር፡፡ ይህ ሲንፖዚየም የመወያያ አጀንዳው በሚቀረጸው ሕገ-መንግስታዊ ሥርዓት ላይ ሰፊ ውይይት ማካሄድ ነበር፣ ሲምፖዚየሙ “Symposium on the making of the new Ethiopian constitution” ተብሎ ነበር የተሰየመው። በአለም አቀፍ ደረጃ እጅግ ከፍተኛ ዝና የተጎናጸፉ ሙሁራን ከተለያዩ አገራት መጥተው በዚህ የአራት ቀናት ሲምፖዚየም በጣም ጥልቀት ያላቸው ሀሳቦችን በተለያዩ መስኮች አቅርበዋል። በዚህ ሲምፖዚየም እኔም በኢትዮጵያ የሚመሰረተው ሰራዊት በተመለከተ ሃሳብ እንዳቀርብ ተጋብዤ ነበር። በስምፖዚየሙ ተገኝቼ ሐሳቡን አቅርብያለሁ። ይህ ፅሁፍ ሲቀርብ እንደ የግል አስተያየት ሆኖ ቢቀርብም በወቅቱ ከመለስ ጋር በስፋት ተወያይተንበታል፡፡ ይህ ማለት በፅሁፍ የቀረቡት ሃሳቦች አስራሩን ተከትለን የድርጅት አመራር ውሳኔ አልተሰጠበትም እንጂ የድርጅቱ የኢህአዴግን በሰራዊት ግንባታ ላይ የነበረውን መሠረታዊ አስተሳሰብ ያንፀባርቅ ነበር ማለት እችላለሁ፡፡ በኋላም በዚህ በቀረበው ጽሁፍ ውስጥ ያሉትን ዋና ዋና ጉዳዮች እንደ መመሪያ ልንጠቀምባቸው ሞክረናል።

በሲምፖዚየሙ በቀረበው ጽሑፍ ከፍተኛ ጠቀሜታ ያላቸው ሀሳቦች ተሰንዝሯል። ያኔ አሁን Security Sector Reform /SSR/ እየተባለ የሚጠራውና እጅግ ከፍተኛ ተቀባይነት ያገኘው አስተሳሰብ ገና ሳይታወቅና ስምም ሳይወጣለት በመሰረቱ ይህ አስተሳሰብ የሚመራባቸው አንኳር አንኳር ሀሳቦችን ለሠራዊት ግንባታ ሂደት ልንመራባቸው እንደሚገባ አስቀምጠን ነበር። ሁሉንም እነዚህን አስተሳሰብ እዚህ መድገም አስፈላጊ አይደለም። በዛ ጽሑፍ እንደማጠቃለያ ሆኖ የተቀመጠ አንድ አረፍተ-ነገር ግን እዚህ መጥቀስ አሁን ሰራዊታችን እንደዛ ነው ያለው ወይ? ብሎ ለመጠየቅ ተገቢ ስለመስለኝ እጠቅሰዋለሁ። “We must create a citizen’s army. We must create a military which is loyal to and a servant of the people and which cannot be miss-directed to serve the interest of an elite or of those who might abuse their power. We must create an army which belongs to the people.” ያኔ አብዮታዊ ዴሞክራሲያዊ አስተሳሰባችን ገና ሳይበከል እያለ ነው ያስቀመጥነው፣ አሁንስ ምን አይነት ሁኔታ ነው ያለው?

እንደእኛ የመሰለ ዴሞክራሲያዊ ሥርዓት ለመገንባት ሽግግር በሚደረግበት ኢኮኖሚው ኋላቀር የሆነና ብዙሃነት በበዛበት አገር የሚገነባ የአገር መከላክያ ሰራዊት ለሕገ- መንግስታዊ ሥርዓቱ ግንባታ አጋዥ እንዲሆን ከተፈለገ ከማንኛውም የፓርቲ፣ የጎሳ፣ የኋይማኖትና የፖለቲካዊ ወገንተኛነት በጸዳ መልኩ ሥራው መስራት ይኖርበታል። ይህ መርህ ከተጣሰ እና ሰራዊቱ እንደተቋም በሚመሩት መሪዎች ወገንተኛ በሆነ ፖሊቲካ ውስጥ የሚገባ ከሆነ የዴሞክራዊያዊ ሥርዓት ግንባታ ያሰናክላል ብቻ ሳይሆን ለአገር ውድቀትና ብተና ምክንያት ይሆናል።

የአገር መከላኪያ ሰራዊት በአገሪቱ በሚደረጉ ፖሊቲካዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ጉዳዮች ጣልቃ እየገባ ተጽዕኖውን የሚያሳርፍ ከሆነ በሕገ-መንግስታዊ ሥርዓቱ ላይ የሚኖረው አሉታዊ ተጽእኖ ከባድ ይሆናል። ለዚህ ነው የሰራዊት አጠቃላይ አቅም በስቪል መዋቅሩ ካሉት ሌሎች አካላት የበለጠ እንዳይሆን ጥንቃቄ መደረግ ያለበት። የሰራዊት ቁጥር አስፈላጊ ከሆነ በላይ እንዳይበዛ፣ በጀቱ ከአገሪቱ አቅም ተመጣጣኝ እንዲሆን፣ የገንዘብ አወጣጡ የደረጃው ቁጥጥር እንዲደረግበት በህዝብ በተመረጡ በሲቪል ባለስልጣናት ሙሉ ቁጥጥር ውስጥ እንዲገባ ወዘተ የሚደረገው።

እዚህ አንድ ማንሳት የምፈልገው ጉዳይ የሀገርን በኢንዱስትሪ ዕድገት ለማፋጠን የሚደረገው እንቅስቃሴ በዋናነት በጄኔራሎች የሚመራበት መንገድ አይገባኝም፡፡ በተለምዶ ሜቴክ እየተባለ የሚጠራው አደረጃጀት በሀገሪቱ ያሉትን የሃይል ማመንጫ፣ የስኳር ፋብሪካ፣ የባቡር ሃዲድ ስራዎች እንዲሰራ ኃላፊነት ተሰጥቶታል፡፡ እነዚህ ስራዎች ሃገር ውስጥ ቢሰሩ ጥሩ ነው፡፡ ግን ለምን በጄኔራሎቹ ቁጥጥር ስር ይሆናሉ? በሀገር መከላከያ ውስጥ የሚገኝ ቴክኒካል ብቃት ካለ ታንክን፣ አውሮፕላን፣ ተሽከርካሪዎችን፣ የመገናኛ መሳሪያዎችን ወዘተ ይጠግን ብቃት ካለውም ይፈብርክ፡፡ ከዚህ በላይ ብቃታቸው ተፈላጊ የሆኑ የሰራዊት አባላት ካሉም በሲቭል መዋቅሩ ውስጥ ገብተው ስራውን ይስሩ፡፡ ምንም እንኳን በህግ ራሱን የቻለ አወቃቀር ያለው ቢሆንም አሁን ከሀገር መከላከያ ጋር ያለው ቁርኝት ግን አላስፈላጊ ነው እላለሁ፡፡

ይህ ግዙፍ በጀት ያለው አደረጃጀት በህግ አውጭው አካል ተጠያቂ እንዳይሆን የሀገር የብሄራዊ ደህንነት ጉዳይ እየተባለ የሚሸፋፈን ነገር እንዲኖረ ስለዚህም ተጠያቂነት የሌለው ብክነት እንዲኖር ሁኔታዎችን ያመቻቻል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ስራ በመስጠትና በመከላከል በሀገሪቱ ፖለቲካዊና ኢኮኖሚያዊ ጉዳዮች ላይ መቅረት ይችል የነበረ አላስፈላጊ ተፅዕኖ ፈጣሪ ይሆናል፡፡ ይህ በድምር ደግሞ የሀገር መከላከያው ተቋም በሀገሪቱ ፖለቲካዊ ሂወት ያለውን አሉታዊ ተፅዕኖይጨምራል፡፡ እንደ መርህ ግን ወደ ተደላደለ ዴሞክራዊያዊ ስርዓት በሚደረግ ሽግግር የሀገር መከላከያ ሃይል በጠቅላላው በሕብረተሰቡ ያለውን አላስፈላጊ ተፅዕኖ የመፍጠር አቅም መቀነስ ነው መሆን ያለበት፡፡ አሁን በሀገራችን ያለው ሁኔታ ይህንን መርህ የተከተለ አይደለም፡፡

አንድ አገር ሉአላዊነቱን ጠብቆ ህዝብ በመረጠው ህገ-መንግስታዊ ሥርዓትና የአኗኗር ዘይቤ ያለምንም የውጭ አገር ኋይሎች ተጽእኖ እንዲመራ በማስቻል የአገር መከላኪያ ሰራዊት እጅግ ከፍተኛ ድርሻ ያለውን ያህል ከዚህ በላይ መስመር አልፎ በአገሪቱ ውስጣዊ ፖሊቲካዊና ኢኮኖሚያዊ ህይወት ጣልቃ እየገባ ተጽእኖ የሚያሳድርና ለመምራት የሚከጅል ከሆነ ደግሞ በሕገ-መንግስታዊ ስርዓት ግንባታ ላይ ከፍተኛ አሉታዊ ተጽእኖ የኖረዋል። በሕገ-መንግስት ዴሞክራዊያዊ ሥርዓት ግንባታ ላይ ያለ አገር ይህንን ከሰራዊት ሊመጣ የሚችለውን አሉታዊ ተጽእኖ መቃወምና መቆጣጠር ይገባዋል። ይህ ካልሆነ በሥርዓቱና በአጠቃላይ የአገሪቱ ቀጣይ ህልውና ከፍተኛ አደጋ ሊደቅን ይችላል። ከዚህ ጋር ተያይዞ በተለይ አንዳንድ ዘረኛ የሆኑ አስተሳሰቦች ጎላ ብለው ሲነገሩና በአገራችን የህዝቦች መነሳሳት ሲበራከት የትግራይ ተወላጆች፣ የጸጥታ ኋይሉ በአጠቃላይ፣ የመከላከያ ሃይሉ ደግሞ በተለይ እንደመከታ የማየት አዝማምያ ይደመጣል። በነሱ አነጋገር መከላክያ ተጠናክሮ የሀዝብ መነሳሳቱን እንዲቆጣጠርና አገሩን “እንዲያረጋጋ” ፍላጎታቸውን ይገልፃሉ። ይህ የተለየ የተሻለ አማራጭ የመፍትሔ ሀሳብ ከማጣትና በችግሩ ከመጨነቅ የሚመጣ ይመስልኛል፤ ግን ደግሞ ችግሩ ያባብስ እንደሆነ እንጂ አይፈታውም፡፡

በመከላክያ ሃይል ጣልቃ ገብነት የሚጠበቅ የትግራይ ህዝብ መብት ይሁን ጥቅም የለም። ቀደም ብሎ የነበሩ ገዢ መደቦች የፈጸሙትን ስህተት ለመፈፀም ከቃጣን ደግሞ አንችለውም። እነሱን እንኳን ከትግራይ ህዝብ የበዛ ህዝብ፣ የበለጠ ሀብት፣ የተሻለ ተሞክሮ፣ የተሻለ የተማረ የሰው ኋይል ይዘው አልቻሉትም፣ ምክንያቱም አስተሳሰቡ አድሀሪ ስለሆነና ህዝብ ለመጨቆን የሚቃጣ ስለሆነ አይቆምም።

ከላይ የሚታዩት የሰራዊት አዛዞች የትግራይ ተወላጆች በርከት ብለው ቢታዩም ሰራዊቱ የኢትዮጵያ ህዝቦች ስብጥር ነው። በዚህ አካል ውስጥ ወገንተኛ የሆነ ፖለቲካዊ አቋም ከተያዘ ራሱን ተቋሙን ከውስጥ ለማፍረስ እንደወሰነ መታወቅ አለበት። በተቋም ያሉት አባላት የሁሉም የኢትዮጵያ ህዝቦች ልጆች ስለሆኑ በየብሔር ብሔረሰቦቻቸው ተከፋፍለው ተቋሙ ይፈረካከሳል። ይህ ደግሞ ሰበቡ እጅግ ከፍተኛ ነው። የአገር መከላክያ ሰራዊት የአንድን አገር ሉአላዊነት ጠብቆ አንድ አገር እንዲሰራ ከሚያስችሉት ተቋማት ዋናው ምሰሶ ነው። እዚህ ተቋም ውስጥ የሚመጣ መፈረካከስ አገሪቱ በሙሉ ይዞ ነው የሚፈረካክሰው። ስለዚህ ከፍተኛ ጥንቃቄ ይጠይቃል። ዋነኛው የጥንቃቄ እርምጃ ደግሞ እንደ ተቋም ወደ ወገንተኛ ፖሊቲካ (የብሔር፣ የፓርቲ፣ የኋይማኖት ወዘተ) አለመግባት ነው። ሕገ-መንግስታዊ ተልእኮውን ብቻ መፈጸም ነው። ስለዚህ የመከላክያ ሃይል በማጠናከርና በፖለቲካዊ ጫዋታ ውስጥ እንዲገባ ማሰብ በእሳት እንደመጫወት መሆኑ መታወቅ አለበት።

ከዚህ በተጨማሪ ግን እንደው ድንገት ይህ ጉዳይ ተሳክቶ ሰራዊቱ አገሪቱን ለጥቂት ጊዜ ቢያረጋጋ፣ ውለታ ፈጽሚያለሁ የሚለው ሰራዊት ወይ እራሱ ንጉስ ይሆናል /ደርግ እንዳደረገው/ ወይም አንጋሽ ይሆንና የአገሪቱ ፖሊቲካ ወታደሮቹ በሚፈልጉት መንገድ ያምሱታል። የፈለጉትን ይሰቅላሉ፣ ያልፈለጉትን ያወርዳሉ፤ በዚህ ሂደት አገር ሰላም፣ መረጋጋት፣ ኢኮኖሚያዊ እድገት የሚባል ነገር ታጣለች። ወታደሮቹ እንደፈለጉ ይፈነጩባታል። ይህ ደግሞ አስርት አመታት ወደ ኋላ መመለስ ነው። ይህን የሚመኝ ንጹህ ህሊና ያለው ዜጋ ያለ አይመስለኝም።

በአጠቃላይ በጸጥታ ኋይሎች ጣልቃ ገብነት የሚፈታ የፖሊቲካ ችግር በኢትዮጵያ ውስጥ የለም። የጸጥታ ኋይሎች በተለይ የአገር መከላክያ ሰራዊት ጥሩ ውጤት የሚያመጣው የትክክለኛ ፖሊቲካ ተቀጥያ፣ የትክክለኛ ፖሊቲካ ማስፈጸሚያ ሆኖ ሲያገለግል ነው። በአጭሩ ሕገ-መንግስቱ ያስቀመጠለትን ተልእኮ ሲፈጽም ብቻና ብቻ ነው። ይህ ደግሞ በብዙ በዚህ ጉዳይ ከፍተኛ ምርምር ያደረጉ ሊቃውንት ተነግሮ ያደረ ጉዳይ ነው።

የመፍትሔ ሃሳቦች

ከላይ እንደተገለፀው ሃገራችን በከፍተኛ ፖለቲካዊ ቀውስ ውስጥ ነው ያለችው፡፡ ይህ ቀውስ ህገ መንግስታዊ ስርዓቱን መሠረት በማድረግ፣ በሰላማዊ መንገድ መፍታት የሚያስችል ፓለቲካዊ ሂደት በቅርብ ጊዜ ካልተጀመረ አገራችን እንደ አንድ ህልውናውና ሉዓላዊነቱን የጠበቀ ሀገር ለመቀጠል አዳጋች በሚሆንበት ሁኔታ ላይ እንደርሳለን የሚል እምነት አለኝ፡፡ የዚህ አሁን አገራችን የምትገኝበት ፖለቲካዊ ሁኔታ ዋናው ምክንያት ደግሞ በትንሹ በህገ መንግስቱ የተቀመጡትን ሰብአዊና ፖለቲካዊ መብቶች መተግበር አለመቻል ነው፡፡ መፍትሄውም ሰፊ ዲሞክራሲያዊ ፖለቲካዊ ሁኔታ በመፍጠር መጀመር አለበት፡፡ በህገ መንግስቱ ዕውቅና የተሰጣቸውን ዴሞክራሲያዊ መብቶች ተግባር ላይ በማዋል የሚጀመር ፖለቲካዊ ሂደት ዋና አላማው ዲሞክራሲያዊ ምህዳሩን በማስፋት ህዝብ በመንግስት ላይ ሊኖረው የሚገባውን የመቆጣጠር አቅም መጨመር፣ ተአማኒነት ያለው አስተዳደር ለመመስረትና፣ ከዚያም በኋላ ህገ መንግስታዊ ዲሞክራሲያዊ ስርዓቱ ጥልቀትና ስፋት እየጨመረ፣ እየጎላበት የሚሄድበትን መደላድል ማመቻቸት ይሆናል፡፡

አሁን ሀገራችን ካለችበት ቀውስ ለመወጣት በህገ መንግስቱ የተረጋገጡትን ሰብአዊና ፖለቲካዊ መብቶችን ያለምንም መሸራረፍ ተግባር ላይ በማዋል ሁሉም ፖለቲካዊ ሃይሎች ያለምንም ተፅዕኖ በሰላማዊ ፖለቲካዊ ውድድር የሚሳተፉበትን ሁኔታ በማመቻቸት መጀመር አለበት፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ሕብረተሰቡ በሲቪክ ማህበራቱ ይህን በተናጠል በየግሉ በሚያደርገው ሰፊ ተሳትፎ፣ አሁን አገራችን ያለችበትን ፖለቲካዊ ቀውስ በሚገባ እንዲገነዘብ በማድረግ ፖለቲካዊ ተሳትፎውን ከፍ ማድረግ ይገባል፡፡ በሂደትም ህዝብ በመንግስት አሰራር ላይ ያለውን ተፅዕኖ የሚያሳድግበት፣ በሰፊ የህዝብ ተሳትፎ በሚመሠረት ፖለቲካዊ ስርዓትም ይበልጥ መተማመን የሚፈጠርበት፣ ቅሬታዎቹንና የሚያያቸውን ጉድለቶች ሳይሸማቀቅ የሚወያይበት፣ ከዚህ እየተነሳም መፍትሄ የሚያቀርብበት ፖለቲካዊ ሁኔታ መፍጠር አለበት፡፡ ከዚህ ጋር ጎን ለጎንም ህብረተሰቡ፣ ፖለቲካዊ አስተሳሰቡን ከሚስማማውና የሀገራችንን ፖለቲካዊ ችግሮች መፍታት ይችላል ብሎ በሚያምንበት ፖለቲካዊ ፓርቲ ስር በእምነት የሚደራጅበት ሁኔታ መመቻቸት አለበት፡፡ ይህ ሂደት በጊዜ እየተጠናከረ፣ ሰላማዊና ዴሞክራዊያዊ በሆነ አግባብ ችግሮችን በመፍታት ቀውሱን ማስወገድ የሚቻልበት ሁኔታ እየጎላ መምጣቱን የሚያይበት፣ በመሆኑም በሕብረተሰቡና በፖለቲካዊ ሃይሎች መካከል መተማመን እየጠነከረ የሚሄድበት ሁኔታ መፍጠር ይገባል፡፡

በመጨረሻም ጊዜውንና ሕግን ጠብቆ በሚደረግ ነፃ፣ ዴሞክራሲያዊ፣ ምልዓተ ህዝቡን ያሳተፈና ተአማኒነት ያላቸው ዓለም ዓቀፋዊ የምርጫ ታዛቢዎች የተሳተፉበት ምርጫ በማካሄድ ሕብረተሰቡ የሚፈልገውን ፖለቲካዊ ፓርቲ እንዲመረጥ ማስቻል ይገባል፡፡ የፖለቲካዊ ሃይሎችም በዚህ ሂደት የሚገኝን የምርጫ ውጤት በፀጋ የሚቀበልበት፣ ይህንን ተግባራዊ ለማድረግም የሚስማሙበት ሁኔታ መፈጠር አለበት፡፡

ይህንን ሰፊ እንቅስቃሴ የሚጠይቅ በመጨረሻም በሚቀጥለው የምርጫ ዘመን የሚቋጭ ፖለቲካዊ ሂደት ለማስፈፀም በሀገራችን ካሉት የተለያዩ ፖለቲካዊ ፓርቲዎች ተስማምተው የሚቋቋሙት ይህንን ሂደት የሚመራ መዋቅር መፈጠር አለበት፡፡ ይህ ከፖለቲካ ፖርቲዎች ጋር በመስማማት የሚፈጠር አላማው ከላይ የተገለፁትን ሁኔታዎች ማሳካት የሆነ አካል ከመንግስት የዕለት ተዕለት ሥራ ተለይቶ ዋናው ስራው አሁን ያለውን ቀውስ በመፍታት ከላይ የተገለፀውን ምርጫ ማካሄድ ይሆናል፡፡ በዚህ ወቅት መንግስታዊ መዋቅሩ የመንግስት የዕለት ተዕለት ሥራ ሳይስተጓጎል ሲደረግ እንደነበረው ስራውን ይቀጥላል፡፡ ይህ ሂደት የታለመለትን ግብ እንዲመታና በተሳካ ሁኔታ እንዲጠናቀቅ በፍጥነት እስከ መጪው የምርጫ ግዜ ድረስ ከፍተኛ የፖለቲካ ስራ መሰራት አለበት ብዬ አምናለሁ።

እነዚህ ከላይ የተቀመጡትን አላማዎችና የመፍትሄ ሃሳቦች ተግባራዊ ለማድረግ ከመናገርና ከመፃፍ የዘለለ በርካታ ተጨባጭ ስራዎች መሰራት እንዳባቸው ግልፅ ይመስለኛል፡፡ ይህንን ሰፊ ስራ በተለያዩ ሞያ (Discipline) ዕውቀት ያላቸው ሰዎች መጀመሪያ ሃሳቡን በአግባቡ አደራጅተው ቢያስቀምጡትና ከዚህ የተነሳ ዝርዝር ዕቅድ መጥቶለት ቢተግባር የበለጠ ውጤት ይኖረዋል፡፡ ይህ የሚታሰበው እንቅስቃሴ ገዥው ፖርቲና እሱ የሚመራው መንግስትም ችግሮቹን በግልፅ እየተናገረና  የመፍትሄ ፍላጎት ያለው መሆኑን እየገለፀ ስለሆነ በውስጡ ያሉትን ችግሮች (ችግሮቹን ለመፍታት የሚደረገውን እንቅስቃሴ የማይቀበሉ ሃይሎች እንደሚኖሩ ግልፅ ስለሆነ) ፈትቶ የችግሩ መፍትሄ አካል ይሆናል ከሚል ይነሳል፡፡

መፍትሄ ሃሳቦች አጠቃላይ ባህርይ ገዥው ፖርቲና ሌሎች የፖለቲካ ሃይሎች በጋር በህገ መንግስቱ የተቀመጡትን መብቶች በሙሉ ሳይሸራረፍ ተግባራዊ ለማድረግ የሚያስችል ሁኔታ መፍጠር ይሆናል፡፡ የተጠቀሰውን ሁኔታ ለመፍጠር ምን መደረግ አለበት የሚለው ሃሳብ የፖለቲካ ሃይሎች ራሳቸው በሚያደርጉት ምክክር፣ መደራደር፣ ዝርዝር አካሄዱ የሚለወሰን ቢሆን ይመረጣል፡፡ ይህ እንደተጠበቀ ሆኖ አንዳንድ መታየት ያለባቸውን ጉዳዮች ለመጠቆም ግን እንደገና መታየት ያለባቸው ህጎች ይኖራሉ፡፡ ለምሳሌ የምርጫ ህግጋት፣ የሰላማዊ ሰልፍ፣ የሚድያ የፓርቲ ምዝገባ ወዘተ በጠቅላላ ህዝቡን አደራጅቶ በነፃ ሃሳቡን ገልፆ የፈለገውን የፖለቲካ ፖርቲ ተቀላቅሎ በፍላጎቱ እንዲመርጥ፣ ፖርቲዎቹም ሃሳባቸውን ተገቢው መንገድ በመንግስት ሚዲያም ጭምር ያለ ተፅዕኖ እንዲገልፁ፣ ከህግ አንፃር ሁኔታዎች ማመቻቸትና ተግባር ላይ እንዲውል ማድረግ፣

መልሶ መደራጀት ያለባቸው አካላት ይኖራሉ፡፡ ለምሳሌ የምርጫ ኮሚሽን፣ የሰብዓዊ መብቶች ኮሚሽን፣ የመንግስት ሚድያ Board ወዘተ፡፡ የጠቅላላ እንቅስቃሴው ውጤት የሚለካው በሕብረተሰቡ ውስጥ ከፍተኛ የመተማመን (confidence building) መንፈስ በመፍጠር ህብረተሰቡ በፖለቲካዊ ሂደት ትልቅ ተስፋ እንዲያሳድር በማደረግና በመጨረሻም ነፃ ዴሞክራሲያዊ መርጫ ተካሂዶ ውጤቱ ተአማኒነት ያለው ሆኖ እንዲጠናቀቅ በማስቻል ነው፡፡

በዚህ ሂደት የፀጥታ ሃይሎች እንደሌሎቹ የመንግስት የስራ አስፈፃሚ አካላት ከማንኛውም ፖለቲካዊ እንቅስቃሴ መግባት ሙሉ በሙሉ መቆጠብ ይኖርባቸዋል፡፡ ዋናው ስራቸው የሀገር ዳር ድንበርና ሉዓላዊነት ማስጠበቅ ይሆናል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም የፖለቲካ ሃይሎች በጋር መድረካቸው የተሰማሙበት ማንኛውም የፖለቲካ እንቅስቃሴ ከማንኛውም የተጠቃ ሃይል (የመንግስት ይሁን የፖለቲካ ሃይሎቹ) የሚያሰማሩት የህዝቡን ዴሞክራሲያዊ እንቅስቃሴ ለመገደብ ወይም የእንቅስቃሴውን ውጤት በአንድ ወይም በሌላ መልኩ ተፅዕኖ ለመፍጠር የሚደረግ እንደቅስቃሴ መቆጣጠር አለባቸው፡፡

ማጠቃለያ

በኔ አመለካከት ሃገራችን ለመፍታት አስቸጋሪ ወደሆነ ፖለቲካዊ ቀውስ ልትገባ ትችላለች። ከዚህም አልፎ እንደ አንድ ሉአላዊነቷን ያስጠበቀች ሃገር ለመቀጠል የማትችልበት ደረጃ ልትደርስ ትችላለች ብዬ አስባለሁ። ይህንን ለማስቀረት የሚያስችል የመሰለኝ ሃሳብ አቅርብያለሁ፤ የኔ ሃሳብ ብቻ ነው ትክክል የሚል አቋም የለኝም። ጉዳዩ እጅግ አሳሳቢ ስለሆነ በሰለጠነ መንገድ የመንደር ስድቡና አሉባልታውን አስቀርተን በጉዳዩ ላይ እንነጋገርበት የሚል ሃሳብ አለኝ። ችግር መኖሩ መንግስት በግልፅ ያመነበት ስለሆነ ችግሩን መደበቅ አይቻልም። የችግሩ መንስኤዎች ምንድን ናቸው? እንዴትስ ይፈታሉ? በሚለው ሃሳብ ላይ ደግሞ የተለየ አስተሳሰብ ካለ (የመንግስት የገዢው ፓርቲ ይሁን የሌላ የፖለቲካ ሃይል) እንስማው። በአጠቃላይ አሁን ሃገራችን በምትገኝበት ሁኔታ ላይ ያለ ፍርሃት ሙሉ ዴሞክራስያዊ መብታችንን ተጠቅመን እንወያይበት።

በእኔ አመለካከት ይህ አሁን የሚታየው ፖለቲካዊ ችግር ከፖለቲካዊ ስርዓቱ አወቃቀርና የኢኮኖሚ ሁኔታው የሚነሳ ስለሆነ ስርዓታዊ (Systemic) ነው የሚል እምነት አለኝ። ስለሆነም ነው ኢህአዴግ ችግሩን እያየ እያወቀው እየተነጋገረበት እያለም ለመፍታት ያስቸገረው ብየ አምናለሁ። ለወደፊትም በገዢው ፓርቲ መዋቅርና ገዢው ፓርቲ በቀየሰውና በሚመራው የህዝብ እንቅስቃሴ ብቻ አይፈታም የምለው። ከገዢው ፓርቲ፣ ገዢው ፓርቲ ካዋቀረው መዋቅርና እሱ ከሚመራው የህዝብ እንቅስቃሴ በተጓዳኝና እኩል እንደሱ ሌሎች የፖለቲካ ሃይሎች ሕገ መንግስቱን መሰረት አድርገው የሚያደርጉት ሰፊ ፖለቲካዊ እንቅስቃሴ ተጨምሮበት ነው ችግሩን መፍታት የሚቻለው የሚል እምነት አለኝ። የዚህ ሁሉ መቋጫው ደግሞ ነፃ፣ ፍትሃዊና በገለልተኛ ዓለም ዓቀፍና ሃገራዊ ታዛቢዎች ይህ መሆኑ የተመሰከረለት ምርጫ በማካሄድ ህዝብ የመረጠውን መንግስት ሲመሰረት ነው። ጉዳዩ ቀስ በቀስ እየተፈታ የሚሄድ ብዬ አምናለሁ። ህዝብ መንግስትን በተለይ የስራ አስፈፃሚውን መቆጣጠር ሲችል ነው አሁን እየታዩ ያሉ ችግሮች የመፍትሔ መንገድ የሚበጀላቸው ብየ አምናለሁ።

ዴሞክራሲና ነፃ የህዝብ ምርጫ በአንድ ወቅት ስልጣን ላይ ያለን ፓርቲ ፍላጎትና ምኞት ማሳክያ መሳርያዎች አይደሉም። ሕገ መንግስታዊ ዴሞክራስያዊ ስርዓት እፈልጋለሁ ብሎ ያመነ ፓርቲ ከዚህ ጋር አብሮ ሕገ ወጥ በሆነ የጉልበት መንገድ እኔን ብቻ እንጂ ሌላውን ፓርቲ እንዳትመርጥ ማለት የለበትም። ሕገ መንግስታዊና ዴሞክራስያዊ ስርዓት ሂደት ነው፤ ውጤት ደግሞ በህዝብ ፍላጎት የሚወሰን ነው። በአንድ ወቅት በስልጣን ላይ ያለ ፓርቲ የዴሞክራስያዊ ሂደት ውጤት ማሸንፍም መሸነፍም መሆኑ አውቆ፣ አምኖ ተቀብሎ መሄድና በዚህ መንገድ መስራት አለበት። አንድ ፓርቲ “ዘላለም” በስልጣን ላይ ለመቆየት የሚመኝ ከሆነ አስተማማኙ መንገድ ሕገ መንግስታዊ ዴሞክራስያዊ ስርዓት አይደለም።

**********

* ፀሐፊውን ሌ/ጄ ፃድቃን ገ/ትንሳኤ በtsadkanbayru@yahoo.com ማግኘት ይችላሉ፡፡

* ከዚህ ቀደም ከሌ/ጄ ጻድቃን ገ/ትንሳኤ ጋር ያደረግናቸውን ቃለ-መጠይቆች እና ምላሾች ለማግኘት ይህን ሊንክ ይጫኑ፡-General Tsadkan GebreTinsae

* ሌፍተናንት ጄኔራል ጻድቃን ገብረትንሳኤ ነባር የህወሓት ታጋይና አመራር ሲሆኑ፣ የሀገር መከላከያ ሠራዊት ኤታማጆር ሹም ሆነው አገልግለዋል፡፡ በዓለም ዓቀፍ ፖሊሲና ትግበራ በማስተርስ ዲግሪ እና በቢዝነስ አድሚኒስተሬሽን በማስተርስ ዲግሪ ተመርቀዋል፡፡

(The Ethiopian Reporter) — የኢትዮጵያን አንድነት የማፈራረስና ኦሮሚያን ከፌዴሬሽኑ የመገንጠል ዓላማ ይዞ በህቡዕ ሲንቀሳቀስ እንደነበር በተገለጸው የኦሮሞ አንድነት ግንባር (ዩኤልኤፍኦ) በሚል ስያሜ አዲስ በተቋቋመ ድርጅት፣ የሽብር ወንጀል ለመፈጸም አባል በመሆን ሲንቀሳቀሱ ተደርሶባቸዋል የተባሉ 17 ተጠርጣሪዎች ላይ ክስ ተመሠረተባቸው፡፡

የፌዴራል ዓቃቤ ሕግ ማክሰኞ ሐምሌ 19 ቀን 2008 ዓ.ም. ለፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት 19ኛ ወንጀል ችሎት በተጠርጣሪዎቹ ላይ ያቀረበው ክስ እንደሚያስረዳው፣ አዲስ የተቋቋመው የኦሮሞ አንድነት ግንባር ድርጅት በኢፌዴሪ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በአሸባሪነት የተፈረጀውን የኦሮሞ ነፃነት ግንባር (ኦነግ) ዓላማና ተልዕኮ ለማጠናከር መሆኑን ገልጿል፡፡

ተከሳሾቹ ከአዲስ አበባ፣ ከኦሮሚያ፣ ከድሬዳዋ፣ ከምሥራቅና ምዕራብ ሐረርጌ በመውጣጣት ከአዲስ አበባና ከኦሮሚያ የተቀናጀ ማስተር ፕላን ጋር በተያያዘ ተነስቶ የነበረውን አመፅ እንዲቀጣጠል፣ በተለይ በምሥራቅ ሐረርጌ በጋራ ሙለታና በበዳኖ ቡድን እያደራጁ በመላክ የመንግሥትን ታጣቂዎች ትጥቅ እንዲያስፈቱና በየትምህርት ቤቱ የተሰቀለውን የኢፌዴሪ ሰንደቅ ዓላማ በማውረድ፣ የኦነግን ባንዲራ እንዲውለበለብ ያስተባብሩ እንደነበር የዓቃቤ ሕግ ክስ ያስረዳል፡፡

ተከሳሾቹ የኦነግን የፖለቲካ ፕሮግራምና ዓላማ ሳይቀይሩና ባንዲራውም ከኮከቡ በስተቀር አንድ ሆኖ፣ የኦሮሞ አንድነት ግንባር በሚል ስያሜ እስከ መጨረሻው የኢትዮጵያን መንግሥት በትጥቅ ትግል ታግለው ለመጣል፣ መቀመጫውን እንግሊዝ አገር ካደረገው የኦነግ ከፍተኛ አመራር ጋር መስማማታቸውን የዓቃቤ ሕግ ክስ ይገልጻል፡፡

የኦነግ ከፍተኛ አመራር መሆኑ የተገለጸው አብደላ መሐመድ መኖሪያው አዲስ አበባ ከተማ ውስጥ መሆኑ በክስ ከተገለጸው አንደኛ ተከሳሽ አሚን ዩዬ ሙሐመድ (ነገዎ ቢሎ) ጋር በስልክ ተነጋግረው በተስማሙት መሠረት፣ 1,100 የአሜሪካን ዶላር ልኮለት ለሽብር ተግባር ማስፈጸሚያና አባላትን ለመመልመል መስማማታቸውንና ተግባራዊ ማድረጋቸውንም ክሱ ያብራራል፡፡

የኦነግ አመራሮች የኦሮሞ አንድነት ግንባርን በአዲስ መልክ ማደራጀት በዋናነት የፈለጉት፣ በጫካና በከተማ ሽብር በመፍጠር ኅብረተሰቡ የኢትዮጵያ መንግሥትን ጠልቶ ከሥልጣኑ እንዲወገድ ለማድረግ መሆኑንም ክሱ ይጠቁማል፡፡

ኦሮሚያን ከፌዴሬሽኑ የመገንጠል ዓላማ የነበረውን የኦነግን ተልዕኮ ለማስፈጸም በመንግሥት ላይ ተፅዕኖ በማሳደርና ኅብረተሰቡን በማስፈራራት፣ የአገሪቱን መሠረታዊ የፖለቲካ፣ ኢኮኖሚና ማኅበራዊ ተቋማትን ለማናጋትና ለማፈራረስ የኦሮሞ አንድነት ግንባር ከ2004 ዓ.ም. ጀምሮ ሲንቀሳቀስ እንደነበርም በክሱ ተገልጿል፡፡ ተከሳሾቹ በአሜሪካ፣ በእንግሊዝ፣ በሳዑዲ ዓረቢያና በሌሎችም አገሮች ከሚገኙ የኦነግ አመራሮች ተልዕኮ በመቀበል፣ በኤርትራና በሶማሊያ ወታደራዊ ሥልጠና በመውሰድ ኢትዮጵያ ከመጡ በኋላ፣ ሐረርና ሌሎች አካባቢዎች በመሄድ በህቡዕ ተደራጅቶ በኢትዮጵያ ውስጥ በሚንቀሳቀሰው የኦሮሞ አንድነት ግንባር ውስጥ አባል መሆናቸውንም ክሱ ያስረዳል፡፡

ሁሉም ተከሳሾች የኦነግን ዓላማና ተግባር በተጠናከረ ሁኔታ ለማስቀጠል የኦሮሞ አንድነት ግንባር በሚል ስያሜ በተቋቋመው የሽብር ቡድን ውስጥ አባል በመሆን በአዲስ አበባ የካቲት 21 ቀን 2008 ዓ.ም. በዲአፍሪክ ሆቴል የሽብር ቡድኑ በጠራው ስብሰባ ላይ መሳተፋቸውን ክሱ ይገልጻል፡፡ በስብሰባውም ላይ እንደተስማሙት በኦሮሚያ ክልል የተጀመረው አመፅ እንዲቀጥል በየአካባቢያቸው የማስተባበር ሥራ እንዲሠሩ ሎጂስቲክስ፣ ስንቅና የጦር መሣሪያ እንደተዘጋጀ ሁሉም ወደ ጫካ በመግባት መንግሥትን በትጥቅ ትግል ለመለወጥ መታገል እንዳለባቸው መስማማታቸውን ክሱ ያብራራል፡፡ የተከሳሾቹን የቅድመ ክስ መቃወሚያ ለመስማት ፍርድ ቤቱ ለሐምሌ 27 ቀን 2008 ዓ.ም. ቀጠሮ ሰጥቷል፡፡

Beekan Gulummaa Irranaa

Fuula kana keessatti oguma ogbarruu keenyaatiin walbashannansiifna. Keessumattuu kanneen akka walaloo, asoosama, baacoo, tiyaatirafi Afoola oromootiin. Har’aaf walaloo fal’aana tokkon isin afeera. Walaloon waa’ee jireenya dhala namaa kallattii garaagaraan tuttuquu danda’a. Dhimmootiin hawwa, fedhii, barbaachaafi dhageettiin keessa dhala namaa karaa walalootiin ifa ba’u. Wantoonni faayidaa qabeeyyiin dhala namaa faana walqabatan marti; eenyummaasaallee dabalatee walaloo uummatichaa faana hidhata guddaa qaba. Walaloon akka nuti oguma barreessaa keessaallee waan mul’ataa tokko argannuuf nugargaara. Walaloon muraasishee qalbii namaa harkisuuf booji’uu irratti shoora guddaa qabdi. Kanaaf manneen amantiis dabalatee aartistoonni walalootti dhimma ba’uun yeedaloo uumaniifi garaa sabaa gara barbaadanitti oofu. Mee walaloo kanaa gadii kana qalbeeffadha. mata duree hinqabu. Garuu komee qaama lama gidduutti/waldiddaa taasifamaa jiru argina.

Nama se’een itti siqe
Bofa ta’ee namiliqe
Gaanfa hinqabu akka gafarsaa
Ilkaansaatin siqarxamsa
Fokkuu focee jibbisiistuu
Usustuudha hirmii nyaattuu
Bifa hintolle dhuka tokkee
Wacabbartuu mata bokkee
Goomattuudha gaararrooftuu
Waan xinnoodhaan kan baannattu
Ija fattee mudhiin loccuu
Kan halagaan garaa borcu
Dhiita’uu feeti yeroo hundumaa
Hinmijanneef malee homaa
Garaasheetu dhibee qaba
Kanaaf Waaqnis hidhee qaba!!
–
Beekan Gulummaa Irranaa

Damee Boruu irraa

Qeerroon Bilisummaa Oromoo Adoolesa 17, 2016 Daamsa Hatattamaa uummata Oromoo dabrsee jira. Waamchi yaroo isaa eegate waan dhufeef ilmaan Oromoo onnumaan fudhachuu qabna jedheen amana. Bakka jirru marati gamtaan saba keenya wajjin dhaabbachuu fi aarsaa barbaachisu keennuuf of qopheessuuu nu irraa eegama. Gummaachi qabsoo bilisuummaa saba keenyaaf goonu dacha dachaan dabaluu qaba.

Mootummaa faashitii ilmaan Oromoo lafa irraa duguugee balleessaa jiru kana wajjin qabsoo karaa nagaa ni goona jechuun funyoo mormatti of hidhanii of fanisuu irraa adda hin  tahu.  Mootummaan TPLF sagalee nagaan rakkina furuu jedhu hiikaa isaa hin beeku. Kan beeku afaan qawween furuu duwwaa dha. Mirga keenya meeshaa qabnu maraan karaa dandeenyuu falmachuun haqa dhalootaan qabnu yoo tahu Waaqayyos akka nuyi wajjin jiru dagachuu hin qabnu. Filmaatni qabnu humnaa fi meeshaa qabnuun diina faashitii kana of irraa ittisna yookaan duguugamnee baduu dha. Amma yoonaatti qabsoon keenya karaa ifa taheen filmaata kana lamaan keessaa  murteefatee hin jiru . Garuu ammaan kana eejjennaan fudhatame jiraachuu saba Oromoof murteessaa dha.

Qabsoo bilisummaa biyya lafaa irratti godhame keessatti  yarooitti uummatni bal’aan gartuu waraana xiqqoon aangoo mootummaa cabse  aangoo qabate hin jiru. Hojiin humna garee waaraana uummata damaqisuu, ijaaruu fi dhidhachiisuu dha.  Mootummaa kan humnaan cabsuu danda’u gaafa uummtni bal’aa gamtaan kaa’ee  duraa dhaabbate qofa. Lolli bilisummaa lola uummata bal’aati malee lola humni muraasni mootumaa cabsee bilisummaa mirkaneessu miti. Haalli kun adda bahee hubatamuu qaba. Hojiin ijaarsaa daaba bilisummaaf dhaabbatee kaayyoo bilisummaa dhaabbateef irratti hundeefatee  uummata bal’aa  dhamqisuu, ijaaruu fi hidhachiisuuf qabsaa’uu dha.  ABO waggaa afurtmaan darbaan kana keessaa qabsoo bilisummaa uummatni Oromoo har’a itti jirru kana argamsiisuu wareegama amma kana jedhamee himamuu hin dandeenye baasee jira. Gootonni Oromoo hedduun itti aarsaa tahanii jiru. Damaqinsi uummata keenyaa sadarkaa har’a jiru kana irra gahuu kan danda’e tasa lafaa ka’ee akka hin taane bareechinee hubachuu qabana.

Baatii jahan darban kana keessa uummtni Oromoo kumaatamaan bahee mirga keenya barbaannaa jedhee, iyyachaa, himachaa, dhaadachaa fi kadhachaa jira.  Karaa biraa Mootummaan TPLF kan tuffii uummata Oromoon bokokkee jiru uummataa gaaffii karaa nagaa gaafachuu jiru: xiqqaa fi guddaa utuu hin jedhiin, dhiiraa fi dubartii utuu adda hin baasiin ajjeessaa, hidhaa fi akka harree uleen tumaa jira. Hammeenya kana hundaa kan raawwachaa jiru humna Wayaanee nama shaniin uummata Oromoo kuma shantamaan lakkawamu  irratti bobbaasuu dhaani.

Ammaan kana qawwee bitachuu qabna yaroo jennu qabsoon keenya akka sadarkaa olaanatti tarkaanfataa jiru agarsiisa malee meeshaan waraanaa nuyi bitachuu dandeenyu yoom iyyuu  kan diina keenyaa wajjin wal gituu hin danda’u. Diinni keenya taankii fi xiyaaraa kan uummatni  utuu horii qabatee iyyuu  bitachuu hin daneenye qaba. Warri kun meeshaa ittiin nama doorsisan malee meeshaa lola uummataaf tahan  miti.  Meeshaa waraanaa caalaa waan baayyee nu barbaachisuu murannoo fi onnoomuu dha. Meeshaa waraanaa horiin yoo argamee amma tokko  bitachuun ni danad’ama. Onnee garuu bitachuun hin danda’amu. Ummatni  keenya Kaaba amma Kibaa, Bahaa amma Dhihaa damaqee harka wal qabatee kaa’ee  jira.  Qawwee bituu wajjin hojiin guddaan nu eegatu wal gootomsuu fi wal onnoomsuu dha.  Artiistonni Oromoo utuu hidhamaa, waxalamaa fi ajjeessamaa jiranii uummata Oromoo gootomsuu fi onnoomsuu irratti aarsaa guddaa kennaa jiru. Meeshaa waraanaa Wayaaneen baatee biyya Oromoo keessa yaatu hunduu qabeenya uummata Oromoo ti.  Wal  gurmmeessinee Wayaanee machooftee karaa irra bulaa jirtu irraa meesha hikachuuf gamnuumaa  fi dandeetti qabaachuu qabna.

Baayyeen keenya karaa midiyaa Adooles 15, 2016 biyya Turkii keessatti  humni waraanni mootumaa galagalshee yaroo taankii guuratee karaatti bahuu uummtni biyya Turkkii onnummaan ka’ee loltotaa taankkii keessa akka hantutaa morma qabee gototee baasee karaa irratti akka darbaa turee agareerra. Kilaashinkoof itti utaalee yaroo irraa butee fudhatu uummata Oromoo duwwaaf utuu hin uummata biyya lafaaf fakkeenya gaarii kan tahuu natti fakkaata. Akkuumma kana naannoo Adoolesa 15, 2016 biyya Gondor keessatti yaroo TPLF namoota Amaaraa qabuu dhaqtu waliif dirmataanii qaanessuu dhaan  of irraa ariihuu irra darbanii qabeenyaa TPLF tahe ibdaan akka barbadeessan agarree jirra.

Yoo garaa jabaannee of irratti lololle malee diinni kun safuu uummata keenyaaf hin qabu.  Saba Oromoo baayyee tufachaa jira.  Akka tufatamnuis kan of godhe nuyi.  Baayyee garaa laafna.  “Garaa laafetiin firaa ulfoofti” jedhu warri keenya. Waan baayye namatti ulfaatu fi himachuun isaas nama qaanesu, bakka hundura fincila xummura Garbumma dhohetti Gincii keessatti yaroo Agaaziin Esheetuu Warquu Morodaa ajjeessuu dhiifnee boyyichatti deebi’uu dha. Uummatni Oromoo Gincii keessa jiraatu konkolaataa Agaazii tokko miti, taankii Agazii dhiba tokko iyyuu gubuuf humna qaba. Lakkobsi uummata keenyaa  humna tahuu isaa amma iyyuu adda baafnee argaa hin jirru. Maaliif Wayaaneen uummtni ishee gara miliyoona shan Oromoon gara miliyoona shantamaa nu bituu dndeesse ? jennee yoo of gaafanne: inni duraa waan sodaannuuf, inni lamaffaa waan meeshaa qabduuf, inni sadaffaa jalee akka OPDO waan of jalaa qabduuf, kan biraas jiraachuu danda’a. Deebbiin kunii fi kan kana fakkaatu quubsaa hin tahu.

Jeneral Tadassa Biruu bara kudha sagalii fi jatamaan keessa jireenya uummata  karaa nagaan  foyyeessuuf hawwii guddaa qaba. Maqaa Waldaa Meecaa fi Tulamaan nama Oromoo wal barsiisuuf isaa badaa Arsii keessatti Oromoota walitti qabee jiru Mootummaan Hayile Selaasee tankii f imadifiin waraana itti erge. Namni Jeneral Tadassee Dubbalee jedhamu dhaqee ammaa fi ammatti wal gahii kana facaasii jedhee Jeneral Tadasaaf ajaja kenna.  Badi asii atis jeneral anis jeneral si irra ajaja hin fudhadhu jedhee dida.  Yaroo sana namoonni Oromoo  isa wajjin jiran sodatanii rommuu jalqaban jennan “hin soodaatiina, isin dura anaan haa jeessan. Maaloo akka garaan keessan gubatuuf mimixa nyaadhaa” jedhe  kadhate. Yaroo Waraaqsa Ameerikaa (March 23^rd 1775) Patrick Henry akkana jedhe “Is life so dear, or peace so sweet, as to be purchased at the price of chains and slavery? Forbid it, Almighty God! I know not what course others may take; but as for me, give me liberty or give me death!” Jecha isaa kana keessa amma tokko yoon hike,” Yaa Waaqayyo Guddaa,namootni biraa daandii kam akka fudhatan hin beeku, garuu anaaf bilisummaa yookaan du’a kenni” jedha.

Utuu har’a Jeneral Tadasaa Biruu jiraatee dhaloota Qeerroo kana argee garaan isaa inni gubate aanan dhuga. Warri sodaatu haa sodaatuu malee inni dhiga isaa dabrsee saba  isaaf dhangalaasuudhaan xurree bilisummaa nuuf baasee irra murannoo guutuun hordofaa jirra. Humni biyya lafaa keessaa Mootumaa TPLF halkan tokkotti gobsuu danda’u humna uummata bal’aa Oromoo qinda’e qofa.

Guyyaa qabsoon keenyaa kun gara qabsoo lola uummatatti  tarnkanfatuu waan godhamuu qaban keessaa:

1. Karaa qindaa’een namoonni mana hidhaa keessa jiran meeshaa uummatni qabuun halkan tokkichaa Oromiyaa guutuutti mana hidhaa cabsinee baasuun tarkaanfii duraa tahuu qaba.
2. Qabeenya diina uummatni saamuu hin dandeenyee fi deeb’ee diinaaf dhima baasuu dnada’u ibdaan barbadeessuu qaba.
3. Naamota diinaaf hojjetan kan akka OPDO fi namoota TPLFf meeshaa tahaa jiran dhaloota kami iyyuu haa tahan garaa laafina tokko malee dhabamsiisu.
4. Waajiraa OPDO tahe kan Federalaa kan biyyaa Oromoo keessaa jiru akka lamaffaa deebi’ee diinaaf dhimma baasuu hin dandeenye gochuu.
5. Dhoksaa Mootummaa TPLF waan qabuuf, meeshaa kan akka komputeraa amma danda’ametti utuu hin badiin fudhachuu.
6. Ilmaan Oromoos tahan namoota biraa hidhatanii Motummaa TPLF wajjin hojjechaa jiran hidhanaa isaanii wajjin akka gara qabsoo bilisummaatti makamaan waamicha gochuu.
7. Qe’ee, mandaraa fi magaalaa isaa bilisoomsuuf Oromoon hunduu itti gaafatama qaba.
8. Bakka humni TPLF jabaatee bobba’etti, iyyaa labsii walii dabarsuudhaan walii dirmatanii gaaga’ama guddaa gahuuf deemu irraa wal oolchuu.
9. Murtii kana wajjin rakkinni nuyi hin yaadni dhufuu malu, hin dhufa jenne kan yaadnu yaroon furuu of qopheessuu.
10. Goodaansa qabsoo keenyaa kana keessatti uummatni naannoo naanno isaatti of bulchuu fi nageenya wal eeguuf hubannaa akka qabaatu gochuu

Injifannoo Uummata Oromoof!
Oromiyaan Ni Bilisoomti!

By Kevin Kriedemann and Joy Sapieka

South Sudan opposition replaces missing leader Machar

(Al jazeera) — President Salva Kiir swore in Taban Deng Gai as first vice president of South Sudan on Tuesday, replacing Riek Machar, who hasn’t been seen nor hear from since fighting broke out earlier this month between his forces and those loyal to the president.

In an exclusive interview yesterday, Machar spoke with Al Jazeera’s Sami Zeidan, criticising Deng Gai’s appointment. “I’m still the first VP of the republic of South Sudan,” said Machar. “The appointment made yesterday by President Salva Kiir is illegal. It has no basis because the peace agreement does not give him the powers to appoint a first VP under the current circumstances. As you know the appointment of Taban from the perspective of SPM and SPMIO is not acceptable because he has defected and joined the faction of President Salva Kiir. He cannot appoint someone who has defected to replace me.”

Machar added, “With the appointment, he [Kiir] has taken the furthest step for the collapse of the peace agreement. I am waiting for the international community and regional body to say they will deploy troops to Juba and once they do that I will return to implement the agreement but what Kiir is doing is against the peace agreement and indicates it’s collapsing.”

Machar confirmed he was “around Juba” but denied he was about to order his troops to march on the capital and reinstate him by force. “We will wait and have been waiting… As long as the international community and the regional third party force are beingwaited to deploy, we will not disrupt that, but if they fail, this will be an indication that the whole agreement is forsaken, by the international community and the regional body that brokered the peace agreement.”

‪#‎OromoProtests‬ clash between TPLF and OLF soldiers in Borana Zone, Moyale district, Malabi village has left two TPLF soldiers dead four wounded. Those killed has been identified as
1. Walday ( army)
2. Yohannes Abate ( federal police)

Those wounded have been airlifted to Police Hospital in Finfinne. The TPLF army 44th division station near Moyale has been seen moving quickly and heavy fighting continues on the Boarder with Kenya right now.

====================

Halkan edaa Godina Booranaa Aanaa Mooyyalee, Ganda Molabi, Ollaa Waaqoo Dogootitti, Waraanni Wayyaaneefi kan ABO wallolanii, Wayyaanee irraa namni lama battalatti ajjeefame afur madaayuu jiraattonni naannoo sanii nuuf gabaasanii ogeeyyiin fayyaa mirkaneessanii jiran. Warri du’e maqaan iaanii
1. Waldaay
2. Yohannis Abaate
Yoo ta’an warra Madaaye afran gara Hospitaala Poolisii Finfinneetti geessanii jiran. Lola kana booda loltoonni Wayyaanee aariidhaan ummata nagayaa irratti dhukaasa bantee nama hedduu madeessite. Kan maqaan nu gahe nama saidhi.
1. Bonayyaa Halakee
2. Gobbuu Guyyoo
3. Barcii i Duubaa

---

በጎንደር ወጣቶችና በሕወሓት ወታደሮች መካከል ግጭት ተነሳ (UPDATE)
‪#‎Ethiopia‬ ‪#‎Amharaprotests‬ ‪#‎Gonder‬ ‪#‎Miniliksalsawi‬ ‪#‎Gonderprotests‬

በጎንደር እሁድ ሰልፍ ይኖራል;; ብአዴን ሰልፉን ለማስተጓጎል አድማ በታኝ ፖሊስ መድቧል
Minilik Salsawi (ምንሊክ ሳልሳዊ) በጎንደር ከተማ ከትላንትና ምሽት ጀምሮ ሕወሓት ያሰማራቸውና ጨለማን ተገን ኣድርገው ወጣቶችን ሊያፍኑ ሲሞክሩ የነበሩ የደህንነት ሃይሎች የኣፈና ድርጊታቸውን ዛሬም በቀን በቀጠሉበት ሰኣት ላይ በተፈጠረ ኣለመግባባት በጎንደር ወጣቶችና በሕወሓት ወታደሮች መካከል ግጭት መከሰቱና የተኩስ ድምጾች መሰማታቸውን በኣከባቢው የሚገኙ ምንጮች ተናግረዋል።

የእሁዱን ሰልፍ ያስተባብራሉ ለኮሎኔል ደመቀ የፍርድ ቤት ቀጠሩ በፍርድ ቤት የሚገኙ ደጋፊዎችን እያስተባበሩ ይሰበስባሉ የተባሉ ወጣቶችን ለማፈስ የተሰማራውን ሃይል የጎንደር ወጣቶች እንዳስደነበሩት ቀበሌ 18 ኣከባቢ የሚገኙ ሁኔታውን የሚከታተሉ ወገኖች ተናግረዋል። ወያኔ የፊታን እሁድ ይደረጋል የተባለው ሰልፍ እንዳስፈራውና እንዲራዘም በውስጥ እየተማጸነ እንደሚገኝ ምንጮች ጠቁመዋል። እሁድ ሀምሌ 24 ቀን 2008 ዓ.ም. በጎንደር የሚካሄደውን የተቃውሞ ሰልፍ በተመለከተ በብአዴን አመራሮችና በሕዝብ ሽማግሌዎች መካከል እስካሁን ስምምነት አልተደረሰም። ገዥው ቡድን ችማግሌዎችን ለየብቻ እየወሰደ በማስፈራራት እና በማባበል ሰልፉን እንዲሰርዙ ከፍተኛ ጥረት በማድረግ ላይ ነው። ሆኖም ከከፍተኛ ባለሥልጣናት ጋር በነበረው ስብሰባ ሰልፉ እንደማይቀር ከሕዝብ የተውጣጡ ተሳታፊዎች እንቅጩን ተናግረዋል።

ይህን ተከትሎ ለኣማራ ክልል አድማ በታኝ ፖሊስ ወደ ሰልፉ የሚወጡ ሰዎች ላይ እርምጃ እንዲወስድ ብሎም ወደ መስቀል አደባባይ መሔጃ መንገዶች እንዲዘጉ እንዲያደርግ ከብአዴን ጽ/ቤት ደብዳቤ መላኩን ለማወቅ ተችሏል። የአማራ ልዩ ኃይል ፓሊሶችም ልዩ ዝግጅት እንዲያደርጉ ተነግሯቸዋል።ይህን ተከትሎ በሰልፉ ለሚሳተፉ አንዳንድ ግለሰቦች “ሰልፉ ቦታ ትሄዳላችሁ?” ስንል ላቀረብንላቸው ጥያቄ “መትረየስ ቢጠመድም አንቀር!” ሲሉ በእርግጠኝነት ተናግረዋል። ‪#‎ምንሊክሳልሳዊ‬

Ayyaantuu

The Oromo agony never ends even outside of their birth place. Thousands of Oromo have  perished in the seas of Gulf of Aden, Red Sea and Mediterranean Sea, while running away from the Ethiopian regime’s brutal forces. Many more became victims of wild animals and thousands died of hunger and thirst in the deserts they had never visited before and in their own villages. The Oromo never had experienced such mass exodus from their own land.

The UNHCR has also given a deaf ear to the Oromo plight. Many are languishing in neighboring countries like  Somalia, the Sudan, Yemen, Egypt, etc. The world simply watches at the skeletal images of Oromo refugees in Yemen in an open air where the temperature goes well over 100 F.

The picture below is an example of desperate move by Oromo asylum seekers in Egypt. An Oromo girl, named Aslii Nuuree, set herself on fire, on July 26, 2016, in front of the UNHCR in Cairo for being denied the internationally accepted protection. This is a very sad moment not only for the Oromo around the world, but also it is a blow to all human right activists. The UNHCR is responsible for collaborating with the Ethiopian regime in such harsh treatment of  refugees.

One thing, as Oromo, we should underline is that the international community does not care about us any more. It is high time that we have to solve our own problem by our own effort and unity. It is time to set aside bickering, being manipulated by outsiders and being agents for our enemy.  It is time to work in unison to bring a lasting solution to this endless human crime which the world does not care about.

This is a burial ceremony of Asli Nure in Cairo, on July 28, 2016. She fatally burned herself on July 26, 2016, in front of UNHCR for being denied protection. RIP

Oromo refuges in Yemeni desert

Felix Horne
Researcher, Horn of Africa 

(Human Rights Watch) — It has been nine days since prominent Ethiopian opposition leader Bekele Gerba and several other senior members of the Oromo Federalist Congress (OFC) went on a hunger strike to protest their treatment in detention. Bekele, who is the deputy chairman of the OFC, and his colleagues are currently being held in Kilinto prison near Addis Ababa on terrorism charges. Their health has reportedly deteriorated significantly in recent days.

Bekele Gerba in Washington DC, August 2015. © 2015 Bonnie Holcomb

Bekele and his associates were detained on December 23, 2015 and later charged under Ethiopia’s terrorism law for allegedly belonging to the banned Oromo Liberation Front (OLF) – a charge that is regularly used to silence ethnic Oromos who are critical of the government. They were first taken to the notorious Maekalawi prison, where torture and other ill-treatment are routine. Since moving to Kilinto, Bekele and his colleagues have repeatedly petitioned the courts to investigate their mistreatment in detention, to allow their families visiting rights, and to provide them with proper medication.

Bekele is a staunch advocate of non-violence and is one of tens of thousands who were detained during the mostly peaceful proteststhat have swept through Oromia since November. Many of those who have since been released reported being tortured in custody.

Since the protests began, the security forces have killed over 400 people, most of them students. Yet, there has been no meaningful investigation into the killings and no effort to hold security forces accountable. Instead, the state-affiliated Human Rights Commission in an oral report to parliament in June concluded that the level of force used by security forces was proportionate to the risk the forces faced, sending an ominous message to Ethiopians that security force members can shoot unarmed protesters with impunity.

As it is clear that the Ethiopian government is either not willing or not able to conduct a credible investigation into the conduct of its security forces, there is increasing need for international involvement in any investigation.

Unfortunately, the authorities’ failure to treat Bekele and his colleagues with the most basic respect for their rights is indicative of a government that shows little willingness to right the wrongs it has committed. Their continued detention sends a message to young Ethiopians that the government equates peaceful protest with terrorism, putting Ethiopia on a dangerous trajectory.

By Worku Gadissaa

INTRODUCTION

The abstract of this paper was submitted to OSA under the title of “Negotiation Politically Correct Lunacy” for presentation at the Conference of July 29-30, 2016, but has not been accepted.

 It must be noted that in August 2015, OSA Annual Conference I gave analytical report on the history of land robbing “The Territories Surrounding Finfine and Evil Master Plan.” It is not coincident I presented that paper and what has happened then and the event that led to the Oromo up rising. Now I see new major danger that our rulers are trying to use negotiation/mediation deception tactics as new weapon to stop Oromo struggle.  It is important that we wake up and reject any negotiation with the dangerous consequence for Oromo people.

 The Revision History of Negotiation with Habesha Rulers.

The purpose of this paper is to learn and refresh ourselves from past negotiation the Oromos have made with Habesha rulers. It tells how prominent Oromo leaders were cheated and fooled many times in their attempt to negotiate with the Habesha rulers.

We live in a time when people can instantly search for answers to their problems, how to make peace and unite through negotiation and reconciliation. Negotiation or reconciliation is a means of building consensus through dialogue and compromise.

Recently, there has been a great deal of discussion on public media  about negotiation and reconciliation among various Ethiopian political groups, including the Oromos.

We are also facing the worst racism, hate, and war of genocide in our history. I want to make sure you were aware of the negotiation or mediation scam that is circulating in Ethiopia and abroad. As part of this scam you may attend conference calls from various political groups abroad and even with the Ethiopian Government. These scammers will often try to coerce you into negotiation engagement and signing up a deal with the oppressive regime in Ethiopia. Their goal is get you out of the present Oromo struggle.

Historically the Oromos pride themselves in solving their common disputes and quarrels or wider conflicts with their tribal neighbors through “jarsuma” a tradition of mediation and arbitration. To settle their differences, the opposing sides select wise and pious elderly figures [adage] for mediation and reconciliation. Any peace agreement reached is concluded by oath or kakuu and it is binding.

Over a period of 130 years there are ample historical records and evidences where Oromo were engaged in political peace negotiations and treaties with feudal kings and other rulers and where all ended up in betrayal and double-crossings. It simply means it is difficult to negotiate in fairness, openness and truth with our governing classes.

To learn how the Habesha rulers cheated and fooled the Oromos, let us travel to the late 1870s from Atse Yohannes IV. And work our ways through the event that lead up to the short lived OLF. Partnership with TPLF.

Ate Yohannes IV.

Yohannes  concurred  Wollo and forced Oromo Muslims to accept Christianity or be killed. Wollo was conquered and more than 40,000 Oromos  died  at the Battle of Boru- Medaa.

Kubee the Rayaa Azeboo ruler was converted to Christianity with Yohannes as his   godfather. Kubee revolted against Yohannes but surrendered without fight and after peace negotiation and reconciliation. Once he  surrendered and gave himself up, vengeance begins. All of his fighting force of 2,000 men were lined up in a narrow passage and were mercilessly beheaded one – by- one while Yohannes watching the execution with pride. Kubee was beheaded and his head was carried around as a victory trophy.

Here is a poem of Yohannes cruelty:-
“Atmenew Tigren bemil begezete”
Kiristina ansitew Kuben gedelut
“Yabelutal enge yatetutal enge”
“Endet yigedelal lehonulet lije”

A short translation; never trust the Tigreans even if under oath.

Workit,  Wollo Ruler    

Workit   (balabat) of Wollo Oromo played a prominent role in helping Menelik to escape from Mekdela prison. Workit and another Wollo ruler, Mestawet and Gobena Dache helped Menelik to fight and defeated Bezabih who was then ruler of Showa. Menelik then took control of Showa and become king.

Despite her great contribution in helping Menelik gain back his Showa kingdom and establishment of empire building, Workit was betrayed and at last thrown into  prison and her kingdom given to Ras Ali the father of Lij Eyassu.

Gobena Dache

Even Gobana Dache who played the major role in the conquest of Oromia was at last poisoned to his death. Gobena was given a sub- kingship as a ruler with Menelik. Without Gobena it was unlikely that Menelik would have conquered Oromia.

Despite the central role the Oromos have played in shaping present Ethiopia, Oromos history has been neglected, ignored, twisted and even actively suppressed.

Gobena , because of his role in the conquest of Oromia is greatly respected in Habeshas  circles, while because of his selfish ambition and vain glory, the Oromos recognize him as a traitor.

The Genocide at Anolee

A clear example how negotiation works is the Anole Genocide.

After his victory in Arsi, one of Menelik’s war lord,  Ras Darge invited the Arseans for peace talk and reconciliation at a place called Anolee. Darge put people march into narrow passage and the mutilation began of men’s right arms and women’s right breast chopped off one- by-one. Thousands were mutilated. The most heinous and most cruel crime of which Oromo history has recorded have been committed by Menelik.

Menelik committed ethnic cleansing in Oromia and all other nationalities in the South. In the face of such a horrific tragedy, instead of asking full responsibility and remorse, the Habesha rulers deny the massacre in Anolee and justified the massacre without shame and regret. In the event of such horrific tragedy, even the pop star singer Teddy Afro, in his glorification of Menelik recently commented that, the war of conquest of Oromia  was  a “ holy war of unity” ( jihad war)

The Ethiopian leaders deny the crime of shame committed and when you feel shame, you start to lie.

This is one of the many examples where mediation or reconciliation (erqe, deredir or shimgelina) does not serve at all. It only prolonged our sufferings and enslavement.

Lij Eyassu

The Wollo Ras Ali also known also as Negus Michael, the father of Eyassu was one of those Oromos who played a prominent role keeping Ethiopia united during Atse Yohannes and Menelik’s era. Ali marched to Showa with a large Wollo Oromo army to fight Haile Selassie who was then a crown prince. The Showeans had no knowledge of the surprise advance and were not prepared for war. Before the war began, Haile Selassie sent his wise man F. Habte Georges, a skilled master of  Habesha intrigue for a peace treaty with Ras Ali. While negotiations was going on Haile Selassie was secretly receiving  more arms from abroad and  getting ready for war.

The Wollo army had a devastating defeat at the Battle of Sagaale. Lij Eyassu was captured and deported to Gara- Mulata, Hararge.  The battle of Sagalle was not only a catastrophic defeat to Ras Ali but also the end of Wara -Yimenu and Yeju Oromo dynasty as rulers. We should also to remember that the battle of Sagale changed the course of history as it was the launching platform for Haile Selassie to rise to power as Emperor of Ethiopia.

The Bale Oromo Revolts

One quick example of how mediation was used as a trap is the Bale Oromo revolts

The Bale people who suffered under feudal rules had many armed revolts and uprisings  during Haile Selassie’s rule.  Small groups of revolutionary freedom fighters like General Wako Gutuu often fought against Ethiopian Government forces and Neftegna land owners. All of the revolts were put down under dubious peace treaty and reconciliations.  Once they surrendered and gave themselves up, vengeance began. Those who had risen up in rebellion, were expelled from their land or killed

Many Oromos are lied to, deceived and fell into the trap of clever scam of mediation. After the peace treaty and surrender, people were falsely accused, tried and thrown into prison or even killed.

Tadesse Birru

Even the legendary G. Tadesse Birru who earned admiration and respects for being a hero for Oromo cause was cheated by negotiation tactics. G. Tadesse was the champion of Literacy Campaign, active supporter of Metch Tulama and bold fighter of Oromos cause.

Quite often when the Ethiopian leaders wanted negotiation scam and vicious mediation with the Oromo’s, regular method was to deploy popular Oromo leaders. However incase of G.Tadesse, their tactics was to use the church. The Orthodox Church is historically in holy alliance with the government and work in tandem to rule over Oromia.

After failed coup d’état attempt and accusation for treason the General fled to Meta Robi.  Quite often Ethiopian rulers deploy God’s concept to accomplish their political tactics.  Abune Tewoflos and Aba Habte Mariam (present Abune Melketsedik of California) went after him for the arbitration and mediation. They made him change his mind and he return to Finfine with them.

They gave him assurance that no criminal charges be made against him by the emperor. Tadesse from his strong religious believe and faith obeyed the two religious leaders and followed them back to Finfine and asked the king for apology.

As usual mediation is a ploy, with double standard and betrayal and criminal charges loaded against the General and he was thrown into prison. Well the rest is history.

Many Oromos leaders have been lied to and deceived in similar manner after entering mediation deal with the Abyssinians.

Do we Oromo’s learn from past mistakes? The wise learn from the mistakes of others, while fools repeat them.  Remember that those who enter into negotiation signed their own death warrant! The historian, Edo Boru said “ woorii harkaa kenne Harkaa dhabe” ( no time to explain)

Villagaiztion Program

After the Land Policy of 1974 the Derg regime introduced the huge Villagaiztion Program for development of rural inhabitants. The government forcibly moved rural farmers to new location under its false policy of Villagaiztion scheme.

Tens of millions to abandon their homes move to new locations with their cattle, promising the basic services, roads, electricity, water health centers etc.  Massive eviction by force was  carried under the pretext of better services and improvement of the life style of rural farmers.

Villagaiztion was a deliberate plan specially targeted Oromia for the destruction of socio economical and cultural structure of Oromos. It was also a wicked and deliberate scheme by neftegnas to permanently remove  Oromos from their land and impoverishing them.

Article   39

The famous constitution of ethnic federalism and self-determination, Article 39 was immediately scrapped, tossed out and nullified by TPLF. Everybody knows that Article 39 is an empty phrase, a scam and means nothing. Why it is so hard for the Oromo’s to learn from history?

The Algiers Agreement

Here is another dubious negotiation scam example

I have no time, but we all remember the Algiers agreement between EPRDF and Eretria that was void and nullified by EPRDF.

Oromo Liberation Front (OLF)

There is other case in which the lesson of the past negotiation is sadly ignored and unlearned by Oromo leaders and political groups.

We all have witnessed how the short lived partnership of OLF with the EPRDF ended. While OLF leaders were engaged into peaceful negotiation, with Shabia being intermediary, TPLF was plotting, surrounding and attacking OLF forces. The ABO army was tricked, voluntarily disarmed and put into camp and at last systematically eliminated. Having said that, I do not want to pass judgment to those martyrs and fallen heroes who paid heavy price in their lives for the cause of freedom. I do not want to say how it happened and why it happened into the politically correct lunacy negotiation, but the fact that 20,000 fighters laid down their arms and surrendered is shocking and mind boggling! How could such a terrible mistake happen?

The Woyane regime is forcing new war on the Oromo people, harsher and more evil.  And today, more than ever, there are some specific Oromo political groups and individuals who like to negotiate with TPLF.  The TPLF puffed up with their victory, greed, pride, fear and hatred will never treat us with dignity or equals. In an attempt to buy time or for their strategy and tactics they may embark to negotiate but do not expect any rational thinking from negotiations with the TPLF. Negotiation from your weakness, you can only decrease your potential, increase their appetite for more aggression and suppression. It is better people understand that Ethiopians socio-political system have no mentality or common sense of negotiation with Oromo’s.

Guess what I am afraid of? I am afraid of those specific groups at home who were handpicked by Woyane regime and opposition political factions abroad who are trying to make negotiation engagement with Woyane. There are also some self appointed individuals who directly or indirectly are trying to negotiate at any price, ruining and throwing down the drain the sacrifices gained by KERROO.

I hope you will remember when one of the political faction group delegates went to Finfine to negotiate with the TPLF. They were kicked out of Ethiopia same day with first available flight before even the negotiation began. Why are the lessons from history so easily forgotten?

No one should be under the illusion that constructive engagement to promote peace negotiation with Woyane is hard if not impossible. If something is going on and on, we must stop and ask ourselves , what do our rulers wants?

Do you want to negotiate with a regime that carries  AK- 47 in one hand and negotiation on the other? They will stab you from the back. I only want to say that do not waste your time and energy, negotiation is only rehotric!

So then, why would anyone enter into discussion with the Woyane regime?

What Do 0ur Rulers Want?

That is one question, but the better question is what do the Oromos want? How do we get there the way our rulers wants us to be. We tried for more than a century but, we can’t be good enough to achieve equality and respect. So then, you may ask me, terror regime is killing our people daily, every day hundreds are going to prison, and millions are dying of hunger, what sense does it make to refuse not to negotiate? To which I answer, there can be no compromise to our freedom! Freedom is not for negotiation. In the first place how can you negotiate with those who do not even accept your values as Oromo?

Oromia is always in crises but today may be more serious suffering, more racial hatred than ever. It is a period of unparallel land-grabbing, death, terror and a period of sheer cruelty manifested against the Oromo people. We gave them our land, culture, adopted their language even our identity as an Oromo.  They have taken away everything they wanted and they did everything in their power.  They leave no stone unturned until they destroy Oromia. They are never satisfied. They do not settle for anything.

In 1939, Mussolini asked Hitler “what do you want”? “You want land corridor”? Hitler replied “I want war! War!, Douches umber ales”! (Germans above all)

That is exactly what our rulers want.

Make no mistake, even if you are really going to try to meet all their demands, it will not have enough left over to live on, the more you obey and accept their terms it will not help you at all.

WHY DO THE OROMOS INTER INTO NEGOTIATION? 

Throughout history the Oromos were cheated so much that we must continue to ask ourselves, why do we enter into negotiation?   

There are no easy answers but, although the issues very vast, for simplicity, can be categorized as follows:-

1. Many do not know or understand the history of political peace negotiation with Habesha rulers and have fallen into traps. So often we do not understand what they are up to. We do not understand how certain events could have resulted after negotiation. It is only after terrible results we start to see how mediation might works.
2. There are those opportunists who have got responsibility without authority who enter into negotiation from their selfish ambitions and vain glory. They exchange Oromuma for glory and getting high rank and serving their slave masters as an instrument of suppression. In some cases our self-inflicted problems and wounds are worse than by our enemies.
3. In many cases ignorance and an attitude of slave mentality lead them to accept “gabruma.” So they do not believe in themselves, they sell their Oromouma to resemble Ethiopiawent or Amharanet. They are forged or counterfeited Oromos! You can also call them recycled Oromos.
4. There are those bribed and cheated and working to destroy Oromia internally more than external enemies. Sometimes, accepting negotiation comes from lack of courage and conviction.

My advice is, do not downgrade yourself and never make a peace treaty from a position of weakness. If you do, you can only decrease and diminish your potential and increase their appetite for more.

An old adage, a friend Obo Dissasa from Ambo who was put into prison by the Derg  for six months told me that “ I have never bowed down , bend my knee and beg for pardon from Derg. If you do, they will stand on your neck and knock you to the ground.” You are trying to find better ways to explain it and you are begging and pleading and doing your best to convince them but you will achieve nothing! It is also true that we are divided and weak, no unity among groups. There is a great mystery in the realities, the one in which we are strong when we are weak. It was Charles Darwin who said “ it was the best of time and worst of time”

We are strong in our patriotism, solidarity and resilience among us is even stronger today than any time.

Look, from what is going on in Oromia today. I see it as proof that we have never been more energized and united in our desire to take Oromia in a new direction. There is a better tomorrow for us! KEERROOS KEEP OUR HOPE AND ASPIRATION HIGH!

The world like braves, they respect and listen to braves. Remember “the survival of the fittest”.

NEGOTIATION AN OLD HABESHA GAME

But you may say that, it is not easy when you are defeated and weak and it feels like there is little chance for success? But know this, even if you give all they demand and surrender, you find yourself in far worse danger. You keep on trying to submit to their demands forgetting all their evil deeds to you and get nothing. There is no shame or sorrow to their actions. Look what the Agazi is doing to innocent empty handed peace demonstrators? The TPLF regime is leading state sponsored terrorism. They are killers and corrupt from top to bottom. Make no mistake that our rulers  are very clever people, that when they call for reconciliation and peace engagement, they just have very different ideas in mind than true and honest reconciliation. Their strategies is one in which they sweet talk, while cooking up a scheme to destroy you.

I am sick and tired hearing the rhetoric of illusive idea of negotiation with our rulers! Some of you might say, let old wounds must be healed and let us forgive and forget the past. My friend, there are new constant wounds added every day and no time to heal.  Notice in the entire list of names given above not only did negotiation failed but all the participants were punished, either thrown into jail or killed. Negotiation is designed to punish those who surrendered. My friends what I want make clear is that not one among many mediations or negotiations were accepted and honored.

There is a saying in Oromifa “ gufuun dhagaa yoo ganama mana batu yoo sirukutee, galgala moo  yoo debitu yoo sirukute, si tuu dhagada” If you hit a stone at your door step in the morning and you hit the same stone in the evening, then you are a stone.

Generation comes and goes, rulers rise and fall, the feudal kings Menelik and Haile Selassie, or the military junta Derg, and the Woyane terror regime comes, Ethiopian leaders never change their attitude towards Oromo.  If there were changes, it is only in style. There is a metaphor in Amharic :“ nebir zengurgurnatun aylewitem”.

CAN WE GO INTO NEGOTIAION ?

Negotiation is an old tactics often used by Ethiopian ruling classes when they are treated. We want no evolution or transformation, no cosmetic change, no time buying change, we want real change. We want freedom, justice and equality.

For more than a century we were cheated so much that we continue to ask ourselves if we can get into any negotiation.. The answer is yes you engage into negotiation but you have to be very conscious that negotiation past and present is a scam. If you want to engage in negotiation be aware and vigilant. You ought to take heed of making foolish agreement. In your negotiation with the Habesha leaders think trice not twice. It may be necessary to enter into negotiation, but, never pin your whole faith on any  leaders!

There are lots of nice things you can do with sands. But do not try building a house on it.

Negotiation is like a double-edged sword to Oromo’s. If you handle it improperly, it will cut you. It is not something to be handled carelessly and like being cut by a razor blade, you won’t even know you are bleeding until you got a mess on your hand.

Notice in all of the above examples, not only did negotiation fail but the participants were punished. They all met the same fate, imprisonment or death. They pronounced their own death warrant. Make no mistake, we are seized by force and they do not want sharing political power with us.

Where there is no liberty, freedom, equality or justice, negotiation or any agreement has no meaning at all. The TPLF has been intoxicated with greed,

Corruption, ethnic hatred, cruelty, deception, lies, you name it. They will never negotiate even on basic human right issues.

Remember that you are trying to negotiate peace in an honest manner but from experiences and observations it is difficult, if not impossible to even seat and discuss in honesty, fairness and truth with our rulers. That is why I say negotiation is politically correct lunacy.

There  is a saying “fool me once shame on you, fool me twice shame on me”

Say to a person seating next to you, if you not learn from history, you will live and die like – Kube, like- Gobena, like Eyassu.

This is a real world  of the strongest , the survival of the fittest.

Here is a poem by the writer Kebede Mikael
“ Yalefew siresagne mechewn salawkew”
“Ene meche yihon yemitanekekew”?

Freedom is never voluntarily given by the oppressor; it must be demanded by the oppressed.

Remember what Nelson Mandela said “Never make deal under defeat. Only free man can negotiate” That is a truth!

Freedom is achieved, never given!
THERE IS BRIGHT TOMORROW FOR US.!
KERROO IS OUR HOPE AND ASPIRATION!